gaz

Turkcha (tr)

gaz

gaz

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gaz

Etimologiyasi

GAZ Bu ot metr oʻlchovi kabul kilingungacha uzunlik oʻlchovining nomi sifatida ishlatilgan boʻlib, asosan '71 santimetrga teng oʻlchov birligi' maʼnosini anglatgan (OʻTIL, I, 182). ПРСda [gez] shaklida keltirilib, 'taxminan uch futga teng uzunlik oʻlchovi' deb izoxdangan (423). ТжРСda gazP shaklida keltirilib, 'taxminan bir metrga teng uzunlik oʻlchovi' deb izoxlangan (95). Koʻrinadiki, bu otning maʼnosiga eng aniq izoh OʻTILda berilgan. Bu ot bilan oʻzbek tilida oʻz gazi bnlan oʻlcha- iborasi tuzilgan; gazla- feʼli va undan gazlama oti, gazmol qoʻshma oti hosil qilingan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

I f. yS — taxminan 105 sm ga teng uzunlik oʻlchovi va shu uzunlikdagi choʻp

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

esk. 1 Metrik sistema qabul qilinganga qadar ishlatilgan, 0,71 metrga teng uzunlik oʻl-chovi birligi; arshin. ◆ Nurioy, oyingizdan toʻrt gaz chit olib berasiz, albatta. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Berdiboy tepaning moʻl-jalga kelgan joyidan oʻn besh gaz chamasi joyni kesibtushirdi. A. Qodiriy, „Gʻirvon-lik Mallavoy“ .

2 Shu uzunlikdagi oʻlchov asbobi. ◆ Bukma gaz. n ◆ Hindi qoʻlidagi gazni peshtaxtaga qoʻydi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Tursunboy ochil-gan qoʻriqni avval qadam-baqadam, soʻng gaz bilan oʻlchab koʻrdi. "Oʻzbekiston qoʻrikdari" .

Oʻz gazi bilan oʻlchamoq Biror ishga, hodisaga oʻzicha, oʻz nuqtai nazari bilan baho bermoq. ◆ Hamma narsani oʻz gazi bilan oʻlchay-digan Abdurahim, oʻzi yolgʻonchi boʻlgani uchun, hech kimning gapiga ishonmaydi. "Mushtum" .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gaz

Etimologiyasi

II \fr. gaz < yun. chaos — betartib-lik

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Zarralari oʻzaro kuchsiz bogʻlangan, boʻshliqni bir tekis toʻldirib turadigan yengil modda. ◆ Zaharli gaz. Gaz ballona, shsh Kechagi borjom ogʻzi ochiq qolipti, gazi chiq-qandan keyin, bir pulga qimmat. A. Qahhor, „Sanʼatkor“ .

2 Yoqish, yoritish, isitish yoki dvigatel-larni harakatga keltirish uchun ishlatila-digan gazsimon modda; olov. ◆ Kolxozchilarning uylariga gaz kiradi. Juda yaxshi! I. Rahim, „Hayot buloqlari“ .

3 q. gazplita. ◆ U [Yodgor] oshxonaga kirib, choygumni gazga qoʻydi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

Gaz bermoq Akseleratorni bosish bilan mashina tezligini oshirmoq. ◆ Yigit gaz berib, oldida ketayotgan yuk mashinani quvib oʻtib ketdi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Tankchi qattiq gaz berib, oldinga yurdi. I. Rahim . Chin muhabbat.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gaz

Etimologiyasi

III \fr. gaze — shaffof shoyi

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yup-qa shaffof ipak gazlama; harir. ◆ Bir koʻy-laklik gaz. Gaz roʻmol.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gaz

Etimologiyasi

IV \f. yS

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ayn. yulgʻun.

2 esk. Kamonning patsiz oʻqi.

Antonimlari

ГАЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

gaz I
уст. аршин; ◆ besh ~ chit пять аршин ситца; ◆ buklama ~ складной аршин; ◆ ~ boʻyi qovun дыня длиною в аршин; ◆ 

• oʻz ~i bilan oʻlchamoq мерить на свой аршин.
  

gaz II
газ; // газовый; ◆ boʻgʻuvchi ~ удушливый газ; ◆ portlovchi ~ гремучий газ; ◆ ~ balloni газовый баллон.

gaz III
текст. газ; // газовый.

Turkcha (tr)

gaz

gaz