ip

Turkcha (tr)

Ot

ip

arqon, ip

Gagavuzcha (gag)

Ot

ip

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ip

Etimologiyasi

IP 'tolalarni eshib tayyorlangan ingichka tikish buyumi’. Oh i p tamom boʻlib holibdi. Qadimgi tur — kiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot yip tarzida aitilgan boʻlib (Devon, II, 288), eski oʻzbek ti — lida soʻz boshlanishidagi y undoshi talaffuz qilinmay qoʻygan (ТРС, 279): yip > ip.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Paxta, xom ipak, zigʻir, jun va sh. k. tolasidan ingichka qilib yigirilgan yoki yigirilmagan tikuv, toʻquv materiali. Pishiq ip. Xom ip. Mashinaga ip solmoq. Ip gazlama. sht [Alioxun

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Bir necha minutdan soʻng turib.. ignani oldi, qayerdandir ip topib, eski, seryamoq koʻylagining yirtigʻini tikish-ga oʻtirdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Buni sotib, charm, ip, sirach, mum singari kosib-chilik uchun kerakli ashyolarni oladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Umuman, bogʻlash, oʻrash va sh. k. maqsad-lar uchun qoʻllanadigan narsa (maye., shnur, kanop, chilvir). ◆ Botinka ipi. Mard yigit qoʻlida ajdar oʻladi, Nomard odam ipni aj-dar biladi. Maqol . n ◆ Togʻasi, soʻyilgan qoʻyning ipini oldi-yu, shoshib, tashqariga chiqib ketdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o.

3 Pay, ichak va sh. k. dan cholgʻu asboblari uchun tayyorlangan tor. ◆ Meli polvon.. dutor-ga achchiq qilib soʻzladi: -Seni oʻylab topgan Aflotunni koʻp aqlli odam oʻtgan deydilar-u, faqat ipingni uzilmaydigan qilib yasash-ga aqli yetmabdi-da. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

4 koʻchma ayn. rishta 3. ◆ Doʻstlik ipi. Mu-habbat ipi. n ◆ Doirachi, raqqosa va sozanda-lar oʻrtasida tomoshabin sezmaydigan nozik aloqa ipi mavjud. T. Obidov, „Yusufjon qiziq“ . ◆ Hayotning koʻngli choʻkib ketdi, lekin joni chiqib qolgan umid ipini uzgisi kel-madi. Faqat kallasini qimirlatib, "xoʻp" deb qoʻya qoldi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ .o.

5 koʻchma Yoʻl, chiziq, xat. ◆ Uzoqda, kecha-ning qora chodiriga burkangan daraxtlar us-tidan.. oʻqlar.. havoda olov ip chizib uchardi-lar. Oybek, „Quyosh qoraymas“ .

Burnidan ip oʻtkazmoq Aytganiga, ayt-gan yoʻliga yuradigan qilmoq. ◆ Nasihat qil-mang menga. Burniga ip oʻtkazaman, deboʻyla-mang. S. Zunnunova, „Uzilgan ip“ . ◆ Bolaginam-ga ega chiqib, burnidan ip oʻtkazib oldi bu dogʻuli. S. Ahmad, „Choʻl burguti“ . Ip esholmay-di Teng yoki bas kela olmaydi. ◆ Sizning sar-polaringizni kiygandan keyin biram ochilib ketdiki.. jannatdagi huru gʻilmonlar ham uning oldida ip esholmaydigan boʻlib qoldi-lar. B. Rahmonov, „Mardlar qissasi“ . Ipidan ignasigacha Butun tafeiloti bilan, may-da-chuydasigacha; batafeil. ◆ Siz ayting, axir, siyosatni ipidan ignasigacha bilasiz, men nima qilsam boʻladi endi? P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Kechqurun otam ishdan qaytgach, onam yigʻlab-yigʻlab, voqeani ipidan ignasigacha aytib ber-di. H. Tursunqulov, „Hayotim qissasi“ .

Antonimlari

ИП. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

ip (koʻplik iplar)

Ruscha _ru

ip
1 нить, нитка, нитки; ◆ ~ gazlama хлопчатобумажная ткань;◆ ~ gazlama sanoati хлопчатобумажная промышленность; ◆ ninaga ~ taqmoq (или oʻtkazmoq) вдевать нитку в иголку; ◆ ~ eshmoq сучить нить; свивать нитку; ◆ ~ solmoq 1) наматывать нить (на челнок); 2) вставлять челнок в машину;
2 шнур, шнурок; ◆ botinka ~i шнурок ботинка;
3 перен. узы; ◆ muhabbat ~lari нити любви;
4 струна (музыкального инструмента); ◆ 

• burnidan ~ solib tortmoq (или oʻynatmoq) (букв. продёргивать через нос шнурок) мучить, издеваться; согнуть в бараний рог; ◆ ~idan ignasigacha см. igna; ◆ ~ni uzib yerga tashlamoq (букв. оборвав нить, бросить на землю) решить раз и навсегда, покончить решительно (с чем-л.); ◆ uning oldida hech kim ~ esholmaydi (букв. никто не сможет вить нити перед ним) никто его не перещеголяет (в чём-л.); ему нет равных; никто не сможет сравняться с ним (в чём-л.).