isqirt
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]is-qirt
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]ISQIRT ’juda iflos’. Koʻylagi yirtih, oppoh bilaklari i s h i r t edi (Hamid Gʻulom). Bu sifat ïs otining ’iflos narsa' maʼnosidan eski oʻzbek ti — lida -qïr qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga -t qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; keyinchalik ï unlilarining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: (ïs + qïr = ïsqïr-) + t = ïsqïrt > isqirt.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1. Juda ham kir, yagʻir, iflos. ◆ Bekning koʻziga boʻyniga toʻrva osgan yupun ayol koʻrindi. Koʻylagi yirtiq. Oppoq bilaklari isqirt. H. Gʻulom, „Mashʼal.“ ◆ Hovlida tinmay-qoʻnmay xizmat qilib yurgan paxmoq sochli, isqirt kiyimli yosh-qari xotinlar ham anchagina. Oybek, „Tanlangan asarlar.“
2. Shunday holatga nisbatli haqoratni bildiradi. ◆ Mingboshi oʻrnidan dast turib, Qudratga oʻdagʻaylandi: -Yoʻqol koʻzimdan, isqirt! M. Ismoiliy, „Fargʻonat. o.“
3. koʻchma Chiqit, keraksiz (narsa, kimsa). ◆ "Isqirt boʻlib laqillab yuramanmi", dedim-da, orqamdan oʻpkasini qoʻltiqlab yurgan Maxzumovga turmushga chiqib oldim. Gʻayratiy, „ Dovdirash.“ ◆ 20 kishiga moʻljallangan bu oshxonaga.. 150 kilogramm non olinib, shundan 30 kilogrammi isqirtga chiqarkan. Gazetadan.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ИСҚИРТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
isqirt
неряха, грязнуля; // нечистоплотный; грязный, запачканный, засаленный; ◆ bitta ~ni koʻrdim я видел одного неряху; ◆ ~ bola неряшливый ребёнок, грязнуля; ◆ ~ korjoma грязный рабочий костюм.