jilmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

jil-moq

Etimologiyasi

JIL- ’silji-\ ’biroz suril-’. Otang rahmat— lik umr boʻyi shu yerdan bir hadam j i l g a n e m a s e d i (Parda Tursun). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl yïl- tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, IV, 41), keyinchalik soʻz boshlanishidagi y undoshi j undoshiga almashgan (КРС, 279); oʻzbek ti —

lida ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: yïl- > jïl- > jil-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Joyidan qoʻzgʻalmoq, sil-jimoq, surilmoq. ◆ Otaqoʻzi joyidan jil-madi, choyi sovib qolgan piyolani qoʻlida ay-lantirganicha oʻyga toldi. O. Yoqubov, „Diyo-nat“ . ◆ Necha soatdan beri oʻrnidan jilmay tik turgan Avaz beixtiyor bir qadam olgʻa bosdi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ Yarim soatcha oʻtgandan keyin, mashina jildi. H. Gʻulom, „Toshkent-liklar“ .

2 Boshqa yerga koʻchmoq, ketmoq. ◆ Daraxt bir yerda koʻkaradi.. Otang rahmatlik umr boʻyi shu yerdan bir qadam jilgan emaye edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

3 koʻchma Yurishmoq, olgʻa bosmoq. ◆ Shu kurs bilan ishim oz-oz oldin jildi. Gʻ. Gʻulom .

Antonimlari

ЖИЛМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

jilmoq jilmoq

Ruscha _ru

jilmoq
1 двигаться, сдвигаться (с места); подвигаться; u oʻrnidan jilib, chiroqqa yaqinroq oʻtirdi он пересел ближе к свету; ish bir oz jildi работа немного сдвинулась (с места);
2 разг. фам. незаметно удаляться, смываться, сматывать удочки; doʻstimiz sekingina jilib qolibdi наш друг незаметно смылся; qani endi jilaylik bulmasa! ну, пошли тогда!