jonivor
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]jo-ni-vor
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]JONIVOR Bu ot ПРСda [djanvär] shaklida keltirilgan (146); ТжРСga chrnavar, chrnvar shakllarida kiritilib, asosiy shakl deb ikkinchisi taʼkidlangan (518). Demak, i tovushini kiritma tovush deyish mumkin. Asli jon otiga 'ega' maʼnosini ifodalaydigan -vor qoʻshimchasini (ТжРС, 542) qoʻshib hosil qilingan bu otning koʻshimcha kismi ПРСda ham, ТжРСda xam -var tarzida, OʻTILda -vor tarzida asliga muvofik yozilgan; i tovushi esa nooʻrin koʻshilgan (OʻTIL, I, 288).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash][f. — joni bor, ti
rik] 1 Tabiatdagi hamma jonli narsalar; jon egasi; mavjudot (oʻsimlikdan tashqa-ri). ◆ -Xudoyi taolo insonni hamma jonivor-lardan azizu mukarram etib yaratdi, — dedi Meʼmor oʻrtadagi sukutni yoʻqotib. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Qishloqda birorta qimir etgan jonivor koʻrinmaydi. T. Rustamov, „Man-gu jasorat“ .
2 Narsa, oʻsimlik, hayvon va shu kabilarga nis-batan erkalash maʼnosida yoki "bechora", "boyoqish", "shoʻrlik" kabi maʼnolarda ish-latiladi. ◆ Ot sagʻrisidan loyga botgan, jonivor bor kuchi bilan pishqirib, oldinga in-tiladi. Oydin, „Fonar tagida“ . ◆ Ishkom che-tida bir shaftoli bor ekan, jonivor, meva-sini koʻtarolmay, shoxlari yerga qayrilib yotibdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Ogʻayni, bu oui degan jonivor kuyib ketmadimi!? Sh. Rashidov, „Gʻoliblar“ .
3 koʻchma Hayvon, maxluq. ◆ -Qori Ibod dega-ning ahmoq bir jonivor ekan, — dedi Qurbon devona. S. Ayniy, „Jallodlar“ . ◆ -Ammo otangni ham shu jonivorlar orasiga qoʻshib oʻltirishing qisqaligingdir! — dedi [[w:[Holo/]|[Holo/]]] . A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Ot dam olein, oʻrniga sizni qoʻshamiz. Siz undan koʻra aqlliroq jonivor-siz. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЖОНИВОР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
jonivor
1 живое существо, живой организм; тварь;
2 употребляется как ласкательное обращение или упоминание по отношению к животным, птицам, растениям и т. п.; ◆ xe, ~, yuking ogʻir boʻlib ketibdiku бедняга скотинушка, тебя здорово нагрузили (о лошади, осле и т. п.); ◆ mana bu uzumni qarang-a, oltinga oʻxshaydi, ~ посмотрите на этот виноград, он душечка, словно золото;
3 перен. существо, создание.