kaltak

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kal-tak

Etimologiyasi

\f. L~, K —]

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Daraxt, buta ka-bilarning barg-butoqsiz uzun shoxi (sin-gan yoki maxsus qirqib olingan, hoʻl yoki quruq). ◆ Tekinga oʻrgangan tekinxoʻr qoʻliga kaltak ilinsa ham, "kerak boʻlib qolar", deb olib ketaverar ekan. "Mushtum" . ◆ Oyimcha bibi ularni [tovuqlarni] koʻrdi-yu.. qoʻliga tushib qolgan bir kaltakni havola qilib, tir-qiratib haydab, qargʻay-qargʻay uyiga kirib ketdi. K. Yashin, „Hamza“ .

2 Urish, savash, haydash uchun ishlatiladigan maxsus yogʻoch; tayoq, gavron. ◆ \Jal-lod\ Bandining tizzasidan quyisiga, oyoqla-ri suyagining qirrasiga kaltak bilan qat-tiq birurdi. S. Ayniy, „Esdaliklar“ . [ ◆ Sher-bek\ Kuliga kaltak olib, mol boqqani qirga chiqqanida.. quvonchini ichiga sigʻdira olmay dumbaloq oshgan edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

3 folk. Toʻqmoq, choʻqmor; gurzi. ◆ Toʻqson botmon choʻyan kaltak qoʻlimda. "Shirin bilan Shakar" . [Koʻkaldoshning] Taqimida besh yuz botmon kaltagi. "Alpomish".

4 Tayoq, musht va sh. k. zarbi; urish. ◆ [Laʼ-li].. bekning kaltaklari ham yodidan koʻta-rilib, alanga chayqalayotgan yerga yugurdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Suvonjonning kaltakka toqat qmishi Oysuluvga badtar alam qil-di. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

5 koʻchma Qattiq teguvchi, zarba boʻluv-chi narsa; dakki, ◆ Avaz uyiga kirgach, oʻzicha kulib: "Mening sheʼrim ular uchun kaltak boʻladi", — deb qoʻydi. J. Sharipov, „Xo-razm“ . ◆ Cholning har bir maqtov soʻzi polvon-ga kaltak boʻlib tushmoqda edi. H. Nazir, „Oʻtlar tutashganda“ .

Boshida kaltak sinmoq Ajrini (jazo-sini) tortmoq; qattiq ran eshigmoq; baloga qolmoq. ◆ Hamma ayb Salohiddinda/ Kaltak shu odamning boshida sinishi kerak. A. Qahhor, „Sarob“ . ◆ Shuncha kalit choʻntagimda boʻlgani bilan bitta-yarimta narsani nari-beri qilib koʻray-chi, boshimda kaltak sin-sin.. S. Mahkamov, „Shogird“ . Kaltak yemoq

Kaltakka duchor boʻlmoq, kaltaklanmoq. ◆ Echkining kaltak yegisi kelsa, choʻponning tayo-gʻiga surkanadi. Maqol . Kaltak ostida qolmoq Koʻp kaltak yemoq; doʻpposlanmoq, savalanmoq. ◆ Birdan oʻnlarcha musht havoga koʻta-rildi. Ellikboshi va uning sheriklari kaltak ostida qoldi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Oq kaltak, qora kaltak Hujum qilish uchun tayoq, tesha va sh. k. lar bilan qurollangan olomon haqida. Qora kaltak bilan Qurolsiz, oddiy tayoq bilan. [Abdurahmon-boy:] ◆ Mirzaqul, Nikolay polvon zoʻr. Xom xayollarga borib yurmang, qora kaltak bilan podshohlikni yiqitib boʻlarmishmi! N. Safarov, „Uygʻonish“ .

Antonimlari

КАЛТАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kaltak
1 палка, дубинка; ◆ ~ bilan urmoq бить палкой; колотить; ◆ ~ uning boshida sindi (букв. палка сломалась об его голову) он пострадал, он оказался козлом отпущения;
2 побои, колотушки; ◆ ~ yemoq быть побитым, быть наказанным; ◆ ~ ostida qolmoq быть избитым;
3 фольк. палица; ◆ 

• oq ~, qora ~ дреколье, палки и колья (оружие неорганизованной толпы); ◆ alifni ~ demoq см. alif I; qora kaltak bilan безоружно, одними палками, только палками (палкой).