karaxt

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ka-raxt

Etimologiyasi

KARAXT Bu sifat ПРСda [käräx] va [käräxt] shakllarida (398), ТжРСdz fakat karaxt shaklida (181) keltirilgan; oʻzbek tiliga shu tojikcha shakli olingan; 'hech narsani sezmaydigan' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 368).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. saajS — sezgisi yoʻqolgan, uvushgan; qotib qolgan

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 His-sezgisi oʻlik; harakatsiz, qotib qolgan. ◆ Nazokatning.. karaxt vujudida tomirlarga qon yugurgan-dek boʻldi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ . -Qoʻl mayibroq, oʻgʻlim.. — dedi chol Sidiqjonni xijolatdan chiqarib, — ◆ mana shu oʻng qoʻl karaxt. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Qalbi dod, dod, deb faryod solar, ammo yigʻ-lay desa, koʻziga yosh kelmadi, soʻzlay desa, tiliga soʻz kelmadi — vujudi karaxt boʻlib qolgan edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

2 koʻchma Es-hushini yoʻqotgan, hushsiz. ◆ Sharofat Anzirat xolaning ostonasidan ichkariga qadam bosganda, zaharga toʻlgan chayondek, oʻz zaharidan oʻzi karaxt edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Mudhish xabar Boburni jimjit qilib qoʻydi. U karaxt bir ahvolda kiyindi. Otiga mindi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ .

Antonimlari

КАРАХТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

karaxt
1 онемелый, нечувствительный; затёкший, одеревенелый; ◆ qoʻl ~ рука онемела; ◆ ~ pashsha уснувшая муха;
2 оцепеневший; остолбеневший; ошеломленный, застывший; ◆ ~ boʻlmoq 1) онеметь, одеревенеть, застыть; 2) оцепенеть; остолбенеть;◆ ~ qilmoq ошеломлять, оглушать.