kayf

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kayf

Etimologiyasi

a. — rohat, huzurlanish

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1

Ruhiy holat; kayfiyat. ◆ Kayfi yaxshi. Kayfi chogʻ. Kayfini buzmoq. m ◆ Kambagʻal uchun oʻz haqini talab qilish ham qiyin. Chunki xoʻjayinning xursand va xursand boʻlmagan chogʻlari boʻladi. Oldin uning kayfini bilish kerak. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Darhaqi-qat, mingboshi bugun tetik, kayfi joyida koʻrinardi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o. ◆ Ruz-von xola oʻzining qaygʻuli gaplari bilan oʻgʻli-ning kayfini buzib qoʻyganini payqab achin-di. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .

</a>aD ²⁹⁴

Kayfi uchmoq Nihoyatda qoʻrqmoq, choʻchib, oʻzini yoʻqotish darajasiga yetmoq. ◆ -Bundoq deng-da. Kayfim uchib ketdi-ya! — dedi qori va yoqasini katta ochib, koʻkragiga uch marta tufladi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

2 Kishining yaxshi, yoqimli, huzur-halovatli holati. ◆ Agaroʻz kayfingizdan kech-sangiz, yaxshi bilingizki, bir emas, ikki jonni azobdan qutqargan boʻlasiz, onajon! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Bir bechoraning sizning kayfingiz uchun azob emas, chekkan xoʻrligini oʻylab, har kuni bir qat etdan tushaman. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

3 Biror narsa taʼsiridan yuz beradigan yoqimli, koʻtarinki (rohatbaxsh) his-tuygʻu, hissiyot. ◆ Kechalar kayfi, Oqshomlar fayzi.. M. Shayxzoda . ◆ Yangi yerni obod qilishda oʻzgacha kayf bor. Oybek, „O“ . v. shabadalar. ◆ Sheʼr kayfi kun boʻyi qshdi betoqat.. S. Zunnunova . ◆ Uning mayin, qoʻngʻiroqdek yangroq, shirali ovozi Hamzaga alohida kayf bagʻishladi. K. Yashin, „Hamza“ .

4 Ichkilik va boshqa mayet qiluvchi (kayf beruvchi) narsaning taʼsiri, taʼsir etish xususiyati. ◆ Aroqning kayfi. Nashaning kayfi. m ◆ Afyunning kayfi qursin, domla, siz-ni odamgarchilikdan chiqarib qoʻyibdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Tantiboyvachcha kechagi bazm va ichkilik kayfini butun kun choʻzilgan uyqu bilan tiniqtirib, qoʻrgʻon eshigidan bogʻ tashqarisiga chiqdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Chinni kosa besh-olti bor qoʻldan qoʻlga oʻtgandan keyin, har ikkovining ham boshi xiyli ogʻirlashib, kayf gʻalaba qila boshla-di. \. Gʻulom, „Mashʼal“ .

5 Ana shu narsalar, uning kayfi taʼsi-rida (ichish, chekish va sh. k. natijasida) yuzaga keladigan ruhiy holat; mastlik. ◆ Besh-olti qadam narida kayf bilan aljirayot-gan yigitlarning biri kelib, unga tegajak-lik qildi. S. Zunnunova, „Koʻk chiroqlar“ .

6 s. t. Umuman, kayf beruvchi narsa (nos, sigareta va b.). ◆ Qani, kayfdan oling (oddiy soʻzlashuvdan) .

Kayfini surmoq 1) rohat-nashʼasini tuygan holatda boʻlmoq. ◆ Chilla havosini si-mirib, Qish sayrining kayfini surdim. S. Akbariy, „Mexrigiyo“ . ◆ Halol ishlab, turmush-ni gullatish, kayfini surish kerak. Oybek, „O“ . v. shabadalar; 2) mastlik (kayf) taʼsi-rida boʻlmoq, uning taʼsiridan "huzur, rohat"da boʻlmoq. ◆ Aroqning kayfini surmoq. n ◆ Mirali buva koʻknorini ichib, kayfini suraveradi. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ Ana, bangi toʻra yumshoq kursida afyunning kayfini surib, koʻzlari suzilib oʻtiribdi. S. Siyoyev, „Avaz“ . Kayfi qochmoq 1) kayfi (mast-ligi) tarqamoq; 2) kayfiyati buzilmoq. ◆ Toʻraning nihoyatda kayfi qochdi, jahl oti-ga minib, oqsoqol bilan imomni yeb qoʻygudek yovvoyi qarash qildi. J. Sharipov, „Xorazm“ . Kayf qilmoq 1) ichkilik, nasha va sh. k. kayfi taʼsirida boʻlmoq. ◆ Aroq ichib kayf qilmoq. n ◆ Salom keyingi vaqtlarda ish-dan koʻpincha kech va kayf qilib, baʼzan, hatto oʻlgudek mayet boʻlib keladigan boʻlib qoldi. H. Ahmar, Kim haq? ◆ Mirali buvani qoʻrqitamiz. Hozir koʻknorini ichib, kayf qilib oʻtiribdi. E. Raimov, „Ajab qishloq; 2) biror narsaning yoqimli taʼsirida boʻlmoq; rohatlanmoq“ . ◆ Domla qayerda ham mu-zika va ashuladan kayf qilib oʻtirib: "Xudo yo tavba, muzikaning xumorisi tutar ekan.." — degan ekan. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Antonimlari

КАЙФ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kayf
1 самочувствие; настроение; ◆ ~ingiz qalay? Как ваше самочувствие?; ◆ ~ini buzmoq испортить настроение (кому-л.); ◆ uning ~ini bilish kerak надо узнать о его настроении; нужно справиться о его самочувствии; ◆ uning ~i chogʻ у него хорошее настроение; он хорошо настроен; ему весело; ◆ ~i chogʻlik qilmoq наслаждаться, веселиться;
2 наслаждение, удовольствие; ◆ ~ surmoq, ~ qilmoq наслаждаться; получать удовольствие; ◆ ~ bermoq возбуждать, создавать приподнятое настроение; ◆ ~-safo qilmoq наслаждаться, блаженствовать, веселиться, жить в удовольствии;
3 опьянение; чувство опьянения (от спиртного или от наркотиков); ◆ uning ~i bor он навеселе; он перебрал;◆ ~i tarqadi он протрезвел, у него прошло состояние опьянения;◆ shira ~ слегка пьяный; // навеселе; ◆ 

• ~i uchdi, ~i qochdi он испугался; ~im uchib ketdi я сильно испугался; ◆ ~ini uchirmoq испугать (кого-л.)