kemtik
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]kem-tik
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]KEMTIK ' narsaning uchgan, kertilgan joyi'. Supa chetidagi oʻchohda .. joʻmragi k ye m t i k humgʻon hophogʻini koʻtarib bahir-bahir haynardi (Sh.Toshma-tov). Bu sifat qadimgi turkiy tilda ' gʻajil-', 'ker-til-' maʼnosini anglatgan kem- feʼlining (ЭСТЯ, III, 19) -(i)t orttirma qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shaklidan —(i)k qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan: (kem— + it = kemit-) + ik = kemitik > kemtik.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Predmetning uchgan, sin-gan, kertilgan, buzilgan, nuragan joyi. ◆ Sanam bogʻ adogʻidagi kemtikdan oshib, egasi koʻchib ketib, huvillab qolgan qoʻshni boqqa tushdi, Sh. Xolmirzayev, „Toʻlqinlar“ . ◆ Darha-qiqat, uning chap qulogʻi kemtik. Oʻq olib ketgan. S. Ahmad, „Hukm“ . ◆ Supa chetidagi oʻchoq-da, qop-qorayib, joʻmragi kemtik qumgʻon qopqoqni koʻtarib, baqir-baqir qaynardi. Sh. Toshmatov, „Erk qushi“ .
2 koʻchma Yetishmaydigan, toʻlmay qolgan joy; yetishmovchilik, kamchilik, nuqson. ◆ Bunaka ayol bilan umrining oxirigacha yashab boʻladimi? Hayotning nukul kemtik tomoni-ni koʻradi. S. Nurov, „Narvon“ . ◆ Fakat hisob-kitobingizda emas, ishlaringizda ham chal-kashliklar, kemtiklar bor.. H. Nazir, „Koʻkterak shabadasi“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]КЕМТИК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.