koʻkrak

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

koʻk-rak

Etimologiyasi

KOʻKRAK ' ayol koʻksidagi emizish aʼzosi ’, ' koʻks'. .. hoʻl sochih bilan k oʻ k r a k, boʻyin va yagʻrinlarini obdan ishhalab, .. (Shuhrat). Bu ot asli qadimgi turkiy tildagi 'em—’ maʼnosini anglatgan kök— feʼlining (ЭСТЯ, III, 55) -(ü)r orttirma qoʻshimchasini olgan shak — lidan —(ä)k qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik ik — kinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan; oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (kök- + ür = kökoʻr-) + äk = kökoʻräk > kökräk > kokräk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Tananing boʻyindan qorin-gacha boʻlgan old qismi; koʻks. Elmurod

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Qi-zarguncha yuvindi, hoʻl sochiq bilan koʻkrak, boʻyin va yagʻrinlarini obdan ishqalab, qoni-ni betga tepdirdi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . Shahodat mufti qariyb butun koʻkragini yopgan bahaybat mosh-guruch soqo-lini qalam bilan taradi. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.

2 Ayollar koʻksidagi bir juft sut bezi, emizish aʼzosi; emchak. Gulnorning boʻyi oʻsib, koʻkragi toʻlishib, butun gavdasi qizlik la-tofati bilan yashnagan choqda boyvachcha uni koʻz tagiga olib qoʻygan edi. Oybek, Tanlangan asarlar.

Koʻkrak bermoq Emizmoq.

3 Kiyimning yuqori old qismi. ◆ Koʻkrak choʻntak. sht Uning egnidagi yakka bortli sheviot kostyum hali boʻyiga nisbatan ingichka boʻlgan qaddiga kenglik qiladi, koʻkragi bir ozxalta boʻlib, yoqasi koʻchib turibdi. P. Qo-dirov, „Uch ildiz“ . ◆ Havo isimagan boʻlsa ham, xomsemiz hokim, formasining koʻkrak tug-malarini yechib tashlab, yelpinishga tutin-di. M. Ismoilov, „Fargʻona t“ . o.

4 koʻchma Yurak, dil. Koʻzi soʻqirdan koʻkragi soʻqir yomon. Maqol. n Uygʻoq edim.. [bolani] ertaga olib ketar, har nima boʻlganda ham, koʻkragida onalik mehri bordir [dedi Sidiq-jon]. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. Gavharning yigʻi aralash boʻgʻiq ovozi Mah-kamga oʻz koʻkragidan chiqayotganday boʻlardi. P. Qodirov, Uch ildiz.

Koʻkragiga shamol tegdi q. shamol. Koʻkra-gida yoli bor q. yol I. Koʻkrak kermoq 1) gʻurur, kibr bilan gavdani tik tutmoq; kek-kaymoq. ◆ Oʻsha pul boʻlganda, Nusratilla Qul-matqoraning oldiga koʻkrak kerib kirib bo-rardi. A. Muxtor, „Opa-singillar; 2) faxr-lanmoq“ . ◆ Koʻkrak kerib, postda turaman, Vatan yovi kul boʻlsin dogʻda. Gazetadan . Koʻkrak qafasi Odamlar, sutemizuvchi hay-vonlar va parrandalarda koʻkrak umurtqa-lari bilan qovurgʻalarning toʻsh suyagi yor-damida birikishidan hosil boʻlgan bir butun tuzilma.

Antonimlari

КЎКРАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

koʻkrak (koʻplik koʻkraklar)

Ruscha _ru

koʻkrak
1 грудь; // грудной; ◆ ~ qafasi грудная клетка; ◆ keng ~ широкая грудь; ◆ ~ kermoq 1) выпячивать грудь; ◆ ~ berib (или kerib) vatanni himoya qilmoq грудью встать на защиту родины; 2) перен. возгордиться, важничать; ◆ ~ni yerga berib yotmoq лежать ничком на земле;
2 грудь, груди (женские); bola ona koʻkragini ogʻziga oldi ребёнок принялся сосать грудь матери;
3 грудь, верхняя часть переда одежды; перед; // нагрудный; ◆ ~ choʻntak нагрудный карман; koʻylakning koʻkragi biroz xalta boʻlib turibdi перед рубахи чуть обвис; * sira koʻkragimdan nari ketmaydi никогда я не забуду, мне никогда не забыть (обиды, нанесённой кем. л.); ◆ ~ yer приподнятое место, возвышенное место; koʻkragida yoli bor мужественный, отважный; // настоящий мужчина.