koʻnmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

koʻn-moq

Etimologiyasi

KOʻN- 'rozi boʻl-', ’ una-'. Uni tashlab bir tuya bilan ketishga tuyachilar k oʻ n m a d i (Mirzakalon Ismoiliy). Qadimgi turkiy tilda 'toʻgʻrilan-', 'toʻgʻri yoʻlga tush-' maʼnolari bilan birga 'rozi boʻl—', 'una—' maʼnosini ham anglatgan bu feʼl (Devon, II, 38) asli kö:n- tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 75), keyinchalik ö: unlisining choʻziqlik belgisi, oʻzbek ti — lida esa yumshoqlik belgisi ham yoʻqolgan: kö:n— > kön— > kon—. Davr oʻtishi bilan bu feʼlning maʼno munda — rijasi torayib, hozirgi oʻzbek tilida faqat 'rozi boʻl-' maʼnosini anglatadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Biror ish, idtimos, shart, talab va shu kabilarga rozi boʻlmoq; xoʻp demoq, unamoq. ◆ Maslahatga koʻnmoq. Ganga koʻnmoq. Shartga koʻnmoq. sht Uni tashlab, bir tuya bilan ketishga tuyachilar koʻnmadi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ U qizining bunchalik tez koʻnib, rozilik berganidan juda-juda xafa koʻrinardi. N. Fozilov, „Diydor“ . ◆ Yi-git koʻnsa, ichkuyov qilaman, koʻnmasa, qizim-ning baxtiga zomin boʻlmayman. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

2 Qanoat qilmoq, koʻnikmoq. ◆ Ozga koʻn-moq. Boriga koʻnmoq. Qiyinchiliklarga koʻn-moq. n ◆ Keyin, ish bilan ovora boʻlib, koʻni-kib ketarman.. Odam bolasi nimalarga koʻnmaydi? P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Quloq sol-gin choʻponning nolishiga, Yigit koʻnar, savdo tushsa boshiga. "Alpomish" .

3 Yigʻi, xarxashadan toʻxtamoq; ovunmoq (yosh, goʻdak bolalar haqida). ◆ Marhamat ob-dan yigʻladi. Yuz-koʻzlarini, sochini, muzdek oyoq-qoʻllarini silab ovutaman, qani koʻnsa-chi.'S. Siyoyev, „Avaz“ .

Antonimlari

КЎНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

koʻnmoq
1 соглашаться, давать согласие;
2 уступать, идти на уступки; мириться; претерпевать, переживать (напр. лишения, голод, и т. п.).