koʻra

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

koʻ-ra

Etimologiyasi

KOʻRA 'binoan', 'muvofiq'; 'nisbatan', 'qara-ganda'. Hakamlar bergan ballarga k oʻ r i birinchi oʻrinni egalladik. □ Buni siz mendan k oʻ r a yaxshi— roh bilasiz. Bu soʻz asli 'qara-', 'nazari tush-’ maʼ-nosini anglatuvchi kör- feʼlining (ПДП, 396) -ä qoʻ-shimchasini olgan ravishdosh shakli boʻlib, qadimgi turkiy tildayoq maʼno taraqqiyoti natijasida koʻmakchiga aylangan (ДС, 317); oʻzbek tilida ö unlisining yum — shoqlik belgisi yoʻqolgan: kör- + ä = körä > korä. DSda 'binoan', 'muvofiq' maʼnosini körä soʻzi, 'nisba-tan\ 'qaraganda' maʼnosini esa körü soʻzi ifodalashi taʼkidlangan (317-, 318- betlar); hozirgi oʻzbek tilida bu ikki maʼno koʻra soʻzi bilan ifodalanadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I 1 Koʻrmoq fl. rvdsh. ◆ Meni koʻra oʻrnidan turdi. yat -Oʻz rohatimni koʻzlab, sizning oshingizni kutib qolsam, besh kishi-ni, koʻra-bila turib, och qoʻygan boʻlaman, — dedi Otabek. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 koʻm. (j. k. bilan) Sabab, asos muno-sabatini bildiradi; asosida, muvofiq, binoan. ◆ Shunga koʻra. Taomilga koʻra. yat Tu-zilgan bitimga koʻra, Abdulatif Samar-qandga yuborildi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Otam, oʻz kasbining taqozosiga koʻra, umri-ning koʻp qismini safarlarda oʻtkazgan odam. Shukrullo, „Javohirlar sandigʻi“ .

3 koʻm. (ch. k. bilan) Qiyos, taqqoslash munosabatini bildiradi; nisbatan, karaganda. ◆ Siz buni mendan koʻra yaxshiroq bila-siz. Undan koʻra bu yaxshiroq. shya Peshtaxta-lar oldida xaridordan koʻra koʻproq uymalash-gan sotuvchilar tillaridan bol tomib, mol-larini taʼriflashadi. N. Aminov, „Suvarak“ . ◆ Masala u oʻylaganidan koʻra chuqurroq koʻri-nardi. F. Musajonov, „Himmat“ . ◆ Meʼmor hatto oʻz oʻgʻli Nizomiddindan koʻra ham Zav-rakning gaplariga ishonardi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

koʻ-ra

Etimologiyasi

II f. bjjZ — oʻchok, oʻtxona, pech; koʻra

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tunuka-temirdan tarnoye shaklida yasalgan, kabob pishiriladigan asbob. ◆ Dosh-qozonlardagi jajji gumbazday sap-sariq palovning, koʻkish tutun chiqib turgan koʻralardagi sixkabobning hidi hamma yoqni tutib ketgan. S. Siyoyev, „Avaz“ .

2 Pista koʻmir tayyorlanadigan chuqur.

3 Temirchi va zargarlarning metall eri-tadigan oʻchogʻi. ◆ Temirchidan bir koʻra bilan dam soʻrab oldi. "Sharq yulduzi" . ◆ Mana, ota-ning loydan yasalgan toʻrt burchakli koʻrasi, oʻchoqdagi koʻmirga havo beruvchi, echki teri-sidan yasalgan dami.. ustaxonadan joy ol-gan. Gazetadan .

4 Ziynatli chinni idish; vaza. ◆ [Zumrad] Devorlarning naqshini tomosha qildi, koʻra-lar va ipak gilamlarni bir-bir koʻzdan kechirib, ajablandi. Oybek, „Ulugʻ yoʻl“ . ◆ Sir-tiga turli afsonaviy qush va hayvonlarning suratlari solingan chinni koʻralar, idish-oyoqlar tokchalarga tizilgan. M. Osim, „Karvon yoʻllarida“ .

5 shv. Tunukadan ishlangan, ogʻzi kattaroq joʻmraksiz obdasta. ◆ Bola kuchi yetsa — chelak sudrab, yetmasa — koʻra koʻtarib, sahnga suv separ edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . o.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

koʻ-ra

Etimologiyasi

III shv. F. bjjZ

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Toshloq, qum-shagʻalli yerlarda suvni tortib ketadigan gʻovak joy; oʻpqon. ◆ Dashtdagi bogʻbon sugʻorish pallasi kechasiyu kunduzi shunday koʻralar ogʻzini berkitish bilan band boʻladi. A. Ibodinov, „"Latofat" doʻkonidagi qatl“ . ◆ Bogʻbonlar "koʻra" deb ataydigan, kuldirgichga oʻxshash bunday teshiklardan shagʻal oʻpqoni bir zum-da bir tegirmon suvni yutib yuboradi. A. Ibodinov, „"Latofat" doʻkonidagi qatl“ .

Antonimlari

КЎРА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

koʻra I
1 деепр. от ◆  koʻrmoq; meni ~ solib, oʻrnidan turdi увидев меня, он тотчас встал с места; ◆ ~-bila зная обо всём, будучи (заранее) осведомлённым;
2 послелог 1) управляющий дательным п. по (чему-л.); в соответствии с (чем-л.); смотря по (чему-л.), согласно с (чем-л.); вследствие (чего-л.), сообразно с (чем-л.); ◆ komissiyaning chiqazgan xulosasiga ~ по заключению комиссии; ◆ talablarga ~ согласно требованиям; 2) управляющий исходным п. (в сравнительных оборотах) чем, нежели; ◆ hechdan ~ kech yaxshi лучше поздно, чем никогда; ◆ siz buni mendan ~ yaxshiroq bilasiz вы это знаете лучше, чем я; ◆ undan ~ bu yaxshiroq этот лучше, чем тот.

koʻra II
1 жаровня (для поджаривания шашлыка);
2 спец. яма для обжигания древесного угля;
3 ваза; ◆ chinni ~ фарфоровая ваза;
4 обл. широкогорлая посудина для воды (типа кувшина).