kuchanmoq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]ku-chan-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]KUCHAN— ' ortiqcha kuch bilan harakat qil-'. Homid hanuz hoʻlini boʻshatishga kuchanar edi (Abdulla Qodiriy). Bu soʻz asli qadimgi turkiy tilda 'quvvat' maʼnosini anglatuvchi küch otidan (Devon, III, 132; DS, 322) —ä qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga (Devon, III, 274; DS, 323) 'oʻzlik’ maʼnosini ifodalovchi —n qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (Devon, II, 183; DS, 323); oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (küch + ä = küchä-) + n = koʻchän- > kuchän-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Butun kuchi bilan keskin harakat qilmoq, tirishib, chiranib zoʻr bermoq. ◆ Yukni kuchanib koʻtarmoq. ◆ Homid hanuz qoʻlini boʻshatishga kuchanar.. edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Mashina, orqasidan achchiq hidli qoramtir tutun chiqarib, bir kuchandida, yelib ketdi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . ◆ Uzun arqonlarni kuchanib torta-torta, kemani sohilga qapishtirdilar. S. Siyoyev, „Avaz“ .
2 koʻchma Oʻta mubolagʻa bilan maqtanmoq, chiranmoq. ◆ Bu muvaffaqiyatdan chatnayozgan mulla Abdurahmon kuchanganidan kuchanar.. edi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Hokim 25 soldatning kuchi oʻziga oʻtib qolgandek kuchana boshladi. M.Ismoiliy, „Fargʻona t“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]КУЧАНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
kuchanmoq
1 тужиться, натуживаться; напрягать силы; ◆ u kuchanib qopni koʻtardi натужившись, он поднял мешок;
2 перен. кичиться, гордиться, хвастаться (чем-л.).