mulla

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

mul-la

Etimologiyasi

[ arab. - oʻqimishli, taqvodor odam ]

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻrta Sharq, Markaziy Osiyo mamlakatlarida Madrasa taʼlimini olgan shaxs. ◆ Madrasani tugatgach, oshiqlar yor vasliga oshiqqandek, mulla Abdurahmon ham oʻz shahriga yelib-yugurib yetdi. A.Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ .

2 Din arbobi, ulamo. ◆ Mullaning aytganini qil, qilganini qilma. Maqol . ◆ Choʻrilikni mullalar senga qildilar taqrir [qaror]. Hamza . ◆ Buxoro shahrida Mirarab madrasasining miyon saroyida koʻp mullalar toʻplanishib, madrasaning vaqfi toʻgʻrisida gapirishmoqda edilar. S.Ayniy, „Qullar“ .

3 s. t. esk. Maʼlumotli, oʻqimishli kishi. ◆ Aytaylik, mening xizmatkorim mulla boʻldi-yu, omi boʻldi — menga bari bir emasmi? K.Yashin, „Hamza“ . ◆ Ha, mulla, charchamasdan, siqilmasdan yuribsanmi? Muncha ozib ketibsan? — dedi qori [Elmurodga]. P.Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Mulla boʻlmoq 1) oʻqib, maʼlumotli boʻlmoq, oʻqimishli boʻlmoq. ◆ U oʻqib, mulla boʻlib, biror shaharni olib berarmidi menga! K.Yashin, „Hamza“ 2) taʼzirini yeb, koʻzi ochilmoq. ◆ Qamoqdan jindak boʻlsa ham mulla boʻlib qaytganligim shu lahzada kuchini koʻrsatdi. X.Lutfullayev, „Baxti kulgan yigit“ . Mulla qilmoq 1) Madrasa maʼlumotini bermoq. ◆ Xoʻp, qizim, xoʻp, pochchasi boqmasa boqmasin, men oʻzim boqaman, oʻqitib, katta mulla qilaman, — dedi Mohlar oyim. A.Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . 2) savodini chiqarmoq, maʼlumotli qilmoq; 3) koʻchma taʼzirini bermoq. ◆ Mavlon Musayevich oʻrnidan turdi. Uzicha Zumradni bir mulla qilib qoʻymoqchi boʻldi. S.Siyoyev, „Otliq ayol“ .

4 Hurmat yuzasidan murojaatda, gaplashganda, kishining ismiga qoʻshib aytiladi. ◆ Dunyoning ishi shunaqa ekan, mulla Ali! — deb uni yupatib qoʻydi [Otabek]. A.Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Loaqal bir kaft tuproq tashlasangizchi, mulla yigit! Oʻ.Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

Mulla jiring, mullajiring s. t. Pul. ◆ Senga oʻxshash, menga oʻxshash moyjuvozi borlar soliq toʻlamay qoʻysa, sovetning hamyoniga mulla jiring qayoqdan tushadi? P.Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Mulla mingan eshakday dagʻl. Oʻta yuvosh. ◆ Aziza ham eri bir kunmas-bir kun mulla mingan eshakday, yuvosh tortib kelishini kutib yurdi. Oʻ.Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Qamoqda ezilsa, mulla mingan eshakday.. bir kunmas-bir kun balki chiqib kelar.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Antonimlari

МУЛЛА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

mulla
1 рел. мулла, мусульманский священник; представитель мусульманского духовенства; ◆ ~ning aytganini qil, qilganini qilma посл. делай то, что мулла говорит, но не делай того, что он (сам) делает;
2 грамотный, образованный; ◆ ~ boʻlmoq 1) окончить медресе, стать муллой; 2) уст. выучиться грамоте, стать грамотным; 3) перен. быть проученным, быть наказанным (за что-л.);
3 употребляется при почтительном обращении в сочетании с именами собственными или со словами aka, amaki, togʻa и некоторыми другими, напр. ◆ ~ Ravshan, ~ Sayd, ~ aka, ~ amaki; * ~ jiring деньги, денежки; звонкая монета; ◆ ~ jiring jiringlamasa, odam diringlamas посл. если денежки не зазвенят, человек не запрыгает (т. е. даром никто ничего не делает).