nomus

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

no-mus

Etimologiyasi

arab. – qonun; vijdon, diyonat; obroʻ-eʼtibor; iffat, bokiralik; yunon. – nomos; qonun;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Kishining oʻz obroʻsini ulugʻlash va ardoqlash his-tuygʻusi; oriyat, diyonat, vijdon. ◆ Nomusini yerga bukmoq. Nomus va gʻayrati bor odam mehnatdan qoʻrqmaydi. Nodon bilan yurma, Nomusingni bukma. Maqol.

2. Xijolat tortish his-tuygʻusi; uyat-andisha, sharm, hayo, or. ◆ Nomusga qoʻymoq. ◆ [Jamila:] Hayo benomusda boʻlmaydi! Hayosizda nomus boʻlmaydi. Hamza, „Boy ila xizmatchi.“ ◆ Nomus! Nomus er kishini oʻldiradi-ya! Shuhrat, „Shinelli yillar.“ ◆ [Hayitjon:] Otasi bechora boʻlsa, qancha vaqt el-xalqdan nomus qilganidan, allaqanday shaharlarga badargʻa boʻlib, yaqinda keldi. Xamza, „Paranji sirlari.“

3. Qiz pokligi, bokiralik, iffat, qizlik. ◆ Baxtsiz onalarning koʻz yoshlari, bolalarning, qizlarning tahqirlangan nomusi uchun soʻnggi nafasgacha kurashing. Oʻlim, tiz choʻkish yoʻq! Oybek, „Quyosh qoraymas.“ ◆ Agar it tegmagan boʻlsa, pokman, nomusim joyida desang, kel, beri kel. M. Mansurov, „Yombi.“

Nomusga tegish Zoʻrlik ishlatib, qoʻrqitib yoki jabrlanuvchining (ayol kishining) ojizligidan foydalanib, jinsiy aloqa va sh. k. ishlarni qilish.

Antonimlari

НОМУС. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

nomus
1 честь, совесть, достоинство; ◆ nomusini yerga bukmoq осрамить; опозорить, покрыть позором (кого-л.);
2 стыд, позор; ◆ shunday deyishing nomus emasmi? не стыдно ли тебе так говорить?; ◆ nomus qilmoq стыдиться; ◆ u sendan nomus qiladi он стыдится тебя; ему перед тобой стыдно; ◆ nomus deb bilmoq считать (что-л.) для себя позором; ◆ nomusga qoʻymoq опозорить, осрамить (кого-л.); ◆ meni nomusga qoʻyding! ты меня опозорил,ты меня осрамил; ◆ yetti nomusim yerga kirguday boʻldi до чего мне было стыдно, я готов был провалиться сквозь землю.