oʻgʻirlamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻ-gʻir-la-moq

Etimologiyasi

OʻGʻIRLA- 'yashirin holda oʻz ixtiyoriga oʻtkaz-’. Davlat mulkini oʻgirlagan kishi jinoiy ja— vobgarlikka tortildi. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda 'birovning narsasini yashirin ravishda oʻziniki qilib oluvchi’ maʼnosini anglatgan ogʻrï soʻzidan (ЭСТЯ, I, 413; Devon, I, 147; DS, 363) -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 414); keyinchalik rï tovushlari oʻrin almashgan (Devon, I, 307); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga al— mashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: ogʻrï + la = ogʻrïla- > ogʻïrla- > ogʻirlä-
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻzganing narsasini xufiyona olmoq, olib ketmoq; qonunga xi-lof ravishda oʻzlashtirmoq. ◆ Oʻgʻli.. roʻzgʻorni yaxshilab, ovqatlarni moʻl-koʻl qila boshlab-di. Otasining pulini oʻgʻirlab, xarajat qilaveribdi-da. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Zuhur amakim skladdan taxta oʻgʻirlab, qa-malib ketganlar. "Mushtum".

2 Kimsani boshqalarga bildirmasdan, zoʻrlab olib qochmoq. ◆ Hasanalini bolalik vaqtida Erondan kishi oʻgʻirlab keluvchi bir odam qoʻlidan Otabekning bobosioʻn besh til-la barobariga sotib olgan edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

3 koʻchma Oʻzi birikib kelgan soʻz bil-dirgan narsani "xufiyona olmoq", undan ayirmoq, uni yoʻq qilmoq. ◆ Jaholat yomon narsa, aylanay, odamning aqlini oʻgʻirlab, fojiaga yetaklaydi. "Mushtum" . ◆ Alifdek qomatini sen bukding, yuzlariga ajinlar-ni sen solding, koʻzlaridan ajinlarni sen oʻgʻirlading.. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Domlaga qoʻlurish bilan mahallaning fayzini oʻgʻirlagan.. bu ayolni koʻrgan ham, koʻrmagan ham.. bir gʻazab bilan yomon koʻrar edi. A. Qahhor, „Toʻyda aza“ .

Gap oʻgʻirlamoq Boshqalarning gapini tinglab, bilib olmoq, eslab qolmoq. ◆ Ho-o, qachondan buyon insof tarozisining posan-gisiga qarab tosh bosadigan boʻla qoldingiz? Yoqmasa, bu yerda turib gap oʻgʻirlab nima qilasiz?S. Karomatov, „Hijron“ . Joy oʻgʻir-lamoq Kerakli joyni band qilmoq, meʼ-yordan ortiq joy egallamoq. Fikr oʻgʻirla-moq 1) birovning mulohazasini oʻziniki qilib olmoq; 2) birovning mulohaza yuri-tishiga xalal bermoq. ◆ Anvar Raʼnoga oʻngla-nib oʻtirdi: -Foydasi yoʻq, endi fikrni oʻgʻirlading. [Raʼno:] Men fikr oʻgʻrisi emas-man. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ .

Antonimlari

ЎҒИРЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

oʻgʻirlamoq oʻgʻirlamoq

OʻTIL

Ruscha _ru

oʻgʻirlamoq
воровать, красть, похищать; умыкать; ◆ 

• gap oʻgʻirlamoq подслушивать; ◆ fikr oʻgʻirlamoq 1) выдавать чужие мысли за свой; 2) мешать мыслить; ◆ joy oʻgʻirlamoq занимать лишнее место, много места.