oʻgay

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻ-gay

Etimologiyasi

OʻGAY ’begona ota yoki ona bilan farzand yoinki shunday farzandlar bir-biriga nisbatan’. Oʻsha zarur dorini oʻ g a y ukasi topib kelibdi. Bu sifat qadimgi turkiy tildagi ’qoʻshil-’, 'toʻplan-’ maʼnosini anglatgan üg— feʼlining ög— shaklidan -(ä)y qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlsa kerak (Devon, I, 144; ЭСТЯ, I, 496; КРС, 586); oʻzbek tilida ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: ög- + äy = ögäy > ogäy.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oldingi er yoki xotindan boʻlgan farzandlar hozirgi er yoki xotinga hamda ularning qarindoshlariga nisbatan, shu-ningdek, hozirgi er yoki xotin va ularning qarindoshlari oldingi er yoki xotindan boʻlgan bolalarga nisbatan. ◆ Oʻgay nabira. Oʻgay ota. Oʻgay xola. n ◆ Hafsalam pir boʻ-lib: -Peshonamning shoʻri qursin, oʻgay bola ham nasib qilmasa, — deb yigʻlab-yigʻlab qaytdim. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ Chap to-mondagisi Yusvali togʻaning oʻgay oʻgʻli Avaz, oʻng tomondagi Davlatyor edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . Marasul:◆ Oʻz xolam boʻla turib, toʻyga kelmadingiz-a? Oʻgay boʻlsangiz ham xafa boʻlmas edim. A. Qahhor, „Ogʻriq tishlar“ . Oʻgay qaynana yoshi oltmishlarga borgan, semiz, zabardast, dimogʻdor kampir edi. Oybek, Tanlangan asarlar.

2 Bir onadan tugʻilmagan yoki bir ota-dan boʻlmagan, otasi yoki onasi boshqa, tugishmagan farzandlar (bir-biriga nisbatan). ◆ Oʻgay aka. n ◆ [Dilbar:] Botirjon akamning oʻgay singlisi bor, oti Adolatxon, shuoʻgʻil tugʻibdi. N. Safarov, „Hayot maktabi“ .

3 koʻchma Oʻziniki boʻlmagan; yot, betona. ◆ Bobur oʻziga ulugʻ bir murabbiy topdim, deb suyunib yurganida, oʻgay taqdir uni bu ma-dadkoridan ham judo qilgan edi. P. Qodi-rov, „Yulduzli tunlar“ . ◆ "Oʻgay" ekinlarning holidan hech kim xabar olmadi. Gazetadan . ◆ Bulbul oʻgay erur zogʻlar orasida, Yugurik suv oʻgay togʻlar orasida. A. Oripov, „Ruhim“ .

Oʻgay koʻrmoq (yoki qaramoq) yoki oʻgay koʻz bilan qaramoq Begona kabi munosabatda boʻlmoq. ◆ Mustamlakachi chor maʼmurlari ma-halliy mehnatkashlarni oʻzlariga oʻgay koʻ-rardilar. N. Safarov, „Olovli izlar“ . ◆ Dan-galini aytaverish kerak.. avvallari bu ma-shinaga odamlarimiz oʻgayroq qaradi. H. Nazir, „Oʻtlar tutashganda“ . ◆ Dangal aytishim kerak, oʻrtoqlar, mashinaga oʻgay koʻz bilan qarovchilar yoʻlimizga koʻndalang turishib oldilar. Gazetadan .

Antonimlari

ЎГАЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻgay
неродной, сводный; ◆ oʻgay bola неродной ребёнок; ◆ oʻgay aka сводный (старший) брат; ◆ oʻgay ota отчим; ◆ oʻgay ona мачеха; ◆ oʻgay oʻgʻil пасынок; ◆ oʻgay qiz падчерица; ◆ 

• oʻgay koʻz bilan qaramoq то же, что oʻgaylamoq.