oʻpqon
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]oʻp-qon
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]OʻPQON 'oʻpqin ostidagi boʻsh yer, suv tortilib ketadigan chuqurlik’. Girdobning kuchi suv ostida juda katta oʻ p q o n borligini koʻrsatib turar edi. Bu ot qadimgi turkiy tildagi ’ich tomonga tort-’ maʼnosini anglatgan op- feʼlidan (ДС, 368) eski oʻzbek tilida -qan qoʻshimchasi bilan yasalgan; qozirgi oʻzbek tilida q undoshidan keyingi a unlisi â unlisiga al— mashgan: op- + qan = opqan > opqân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Suvni tortib ketadigan, yer ostidagi koʻrinmas chuqurlik, gʻovak, boʻsh joy. ◆ Ariqning tagidan oʻpqon chiqqan ekan, kattarib-kattarib, ustidagi tuproqni ham qulatib tushiribdi. P. Qodirov, Yax-shilik. ◆ Xarsanglar tagidan oʻziga yoʻl top-gan suv betida oʻpqonning voronkaga oʻxshash girdobi aylanar.. edi. S. Ahmad, Qadrdon dalalar. ◆ Oqsoyning tagi tubsiz, oʻpqonlari bor. Uni toʻxtatib boʻlmaydi. S. Anorboyev, Oqsoy.
2 koʻchma Girdob, iskanja; qamrov, kur-shov. ◆ Xotinlar paydo boʻlishi bilan qayta boshdan kuch olgan janjal oʻpqoni uni to-bora oʻz zaptiga torta boshladi. N. Nor-qobilov, Bekatdagi oq uycha.
- Nafsi (yoki jigʻiddoni) oʻpqon Hech toʻy-maydigan. ◆ Ogʻaynilar, aytgan soʻzim lof emas, Nafsim oʻpqon, qop emas.. "Mushtum". ◆ Bu yil oʻpqonga aylangan jigʻildonning moʻri-sini kelasi yil yanada kengaytirib, gʻorga aylantirmoqchi. "Mushtum".
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЎПҚОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.