oʻrtamoq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]oʻr-ta-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]OʻRTA- ’kuydir-’. Oʻgʻlining keyingi xati yurak-bagrini oʻrtab yubordi. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda ’yon-’ maʼnosini anglatgan ör- feʼliga -(ü)t qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan otdan —ä qoʻshimchasi bilan yasalgan; dastlab ü unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (Devon, I, 78, DS, 389); oʻzbek tilida ö unlisining yum — shoqlik belgisi yoʻqolgan: (ör- + üt öroʻt) + ä örütä- ortä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1. Oʻt olmoq; yonmoq, yondirmoq. ◆ Uylarimiz oʻrtab yonardi, Issigʻiga isinardi yov.. T. Toʻla. ◆ Xaloyiq.. qizil askarlar xonumonimizni oʻrtab vayron qildi.. N. Safarov, „Koʻrgan-kechirganlarim.“
2. koʻchma Nihoyat darajada qizdirmoq; kuydirmoq. ◆ Quyoshdan oqqan olov seli gavjum shahar koʻchalarini oʻrtaydi. J. Abdullaxonov, „Oriyat.“
3. koʻchma Ruhiy alam-iztirobga solmoq; kuydirmoq. ◆ Yurakni oʻrtamoq. Jonni oʻrtamoq. ◆ Nega indamaysan, yigʻlaysan, Yurak-bagʻrim oʻrtab tigʻlaysan. E. Rahim. ◆ Ostingda yuz alvon oʻynaydi oting, Dushmanni oʻrtaydi shaʼni-shavkating. "Alpomish". ◆ Akromning qulogʻiga karnay-surnay sadosi chalinsa, hech qachon ushalmas orzusi alam boʻlib, vujudini oʻrtaydi. E. Usmonov, „Yolqin.“
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ЎРТАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.