oʻtmas

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻt-mas

Etimologiyasi

OʻTMAS ’yaxshi kesmaydigan’. Oʻ t m a s pichoh hoʻl kesar (Maqol). Bu soʻz eski oʻzbek tilida ’yaxshi kes-’ maʼnosini anglatuvchi öt— feʼlining boʻlishsiz shakliga —s sifatdosh qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan, keyinchalik ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: (öt- + mä = ötmä-) + s = ötmäs > otmäs; maʼno ta — raqqiyoti natijasida bu sifatdosh sifatga (otkir si — fatining antonimiga) aylangan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yaxshi kesmaydigan, dami qayt-gan, oʻtmaydigan. ◆ Oʻtmas pichoq qoʻl kesar. Maqol . ■■ ◆ Uning \Sotvoldining\ yuzi qat-tiq, serqirra toshlarga uzoq vaqt ishqa-langan yoki qandaydir oʻtmas tesha bilan yoʻnilganga oʻxshardi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Aqli (yoki zehni, fikri) oʻtmas Darrov anglab, tushunib yetolmaydigan; anqov, qo-voqbosh. Oʻtmas mol Birov sotib olmay-digan, sotilmay qolgan, past sifatli bu-yum yoki narsa.

Antonimlari

ЎТМАС. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻtmas
1 тупой, не острый; ◆ oʻtmas pichoq тупой нож; ◆ oʻtmas boʻlib qolmoq затупиться, притупиться; ◆ oʻtmas burchak мат. тупой угол; ◆ oʻtmas burchakli uchburchaklik мат. тупоугольный треугольник;
2 неходовой, неходкий (о товаре);
3 перен. тупой, непроницательный; ◆ uning zehni oʻtmas он непроницателен, он несообразителен.