oʻxshamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻx-sha-moq

Etimologiyasi

OʻXSHA- ’bir xillikka ega boʻl-’. Bolasi otasiga oʻxshamabd i. Bu feʼl asli qadimgi turkiy tildagi ’bir xil belgisi bor’ maʼnosini anglatgan oq sifati — dan -sha qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 419); oʻsha davrlardayoq q undoshi x undoshiga almashgan (ДС, 374); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: oq + sha = oqsha- > oxshä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Xususiyat, xislat, tuzi-lish va b. belgisi bilan bir xillikka (oʻxshashlikka) ega boʻlmoq; oʻxshash boʻlmoq. ◆ Bola otasiga oʻxshaydi. Bu suyuqlik moyga oʻxshaydi. Ular bir-biriga oʻxshamaydi. Mol egasiga oʻxshamasa, harom oʻladi. Maqol . ◆ shsh Chirchiq boʻyi qishloqlaridagi uylar bir-biriga oʻxshaydi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ ..domla sochlarini boʻyatibdshtr!.. Azbaroyi xudo, kuya tushgan poʻstakka oʻxshaydi. A. Qahhor, „Toʻy-da aza“ .

2 J. k. shaklidagi soʻz bilan shu soʻz anglatgan narsa haqidagi taxminni, tax-miniy tasavvurni bildiradi; boʻlib koʻ-rinmoq. ◆ Ahvoli chatoqqa oʻxshaydi. Yur, bir aylanib kelamiz, zerikkanga oʻxshaysan. Bu-gun kun qattiq isiydiganga oʻxshaydi. m ◆ Gapiga qaraganda, xursandga oʻxshaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 s. t. Koʻngildagidek boʻlmoq. oʻrinla-moq. ◆ Ish uncha oʻxshamadi. Osh juda oʻxshabdi.

4 (rvdsh. sfdsh. har. n. shaklida — oʻxshab, oʻxshagan, oʻxshash) koʻm. vazifasida. Qiyos, oʻxshatish munosabatlarini ifodalaydi; kabi, sin-gari. ◆ Podadan qochgan buzoqqa oʻxshab, duch kelgan eshikka boshingni tiqaverasanmi?! Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Yaqinroq borib qarasa, uning boshi qiyshaygan, chekkasidan uvadaga oʻxshagan bir narsa chiqib turibdi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ Erlar sevingandan kulsalar, sizga oʻxshash qizlar yigʻlaydilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Antonimlari

ЎХШАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻxshamoq
1 походить, быть похожим, быть подобным, уподобляться; u otasiga oʻxshaydi он похож на отца; koʻl beti ulkan tosh oynaga oʻxshaydi поверхность озера похожа на огромное зеркало; ular bir-biriga sira oʻxshamaydi они нисколько не похожи друг на друга;
2 перен. клеиться, удаваться, выходить, срабатывать (так, как нужно); ish oʻxshamayapti дело не клеится;
3 в сочетании с причастиями и прилагательными в дат. п. означает: похоже, видно, повидимому; yomgʻir yogʻadiganga oʻxshaydi похоже на то, что пойдёт дождь; shamollaganga oʻxshayman похоже на то, что я простудился; bundan bexabarga oʻxshaysiz по-видимому, вы об этом не знаете.