oʻyinchoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻ-yin-choq

Etimologiyasi

OʻYINCHOQ ’bolalar oʻyini uchun yasalgn buyum’. Qiziga yangi oʻyinchohlardan olib berdi. Bu ot eski oʻzbek tilida oyun otidan -chaq qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 437); keyinchalik bu soʻzning ikkinchi boʻgʻinidagi u unlisi i unlisiga, q undoshi oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan: oyun + chaq = oyunchaq > oyinchâq. Bu soʻz tarkibidagi -chaq qoʻshim-chasi ’oʻlchami meʼyordan kichik’ maʼnosini anglatuvchi chaq soʻzi asosida yuzaga kelgan, shunga koʻra oyinchâq soʻzi asli 'kichik oʻyin’ maʼnosini anglatgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Bolalarning oʻynashi, ovu-nishi uchun xizmat qiladigan narsa yoki buyum. ◆ Oʻyinchoq sotib olmoq. Oʻyinchoq mashina: ■■ ◆ Buvasi unga dadasiga oʻxshab qoʻ-gʻirchoqlar, oʻyinchoqlar, har xil hayvonlar-ning rasmi solingan kitoblar olib kelib bermasdi. S. Anorboyev, Oqsoy. ◆ Chiqarmang qurol, oqmasin qonlar. Kitob, oʻyinchoq bering bizlarga! I. Muslim.

2 koʻchma Birovning koʻngil ochish vo-sitasi; ermak. ◆ Tashlandiq bu qizingiz, qoʻl-ma-qoʻl yuruvchi bu oʻyinchoq qizingiz kim-u, sizdek bir mehribon onani qon yigʻlatgan kim?A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Kimlarning sof hayoti Qoʻlda oʻyinchoq. Gʻayratiy.

3 koʻchma Birovning xohishini soʻzsiz, koʻr-koʻrona bajaruvchi, itoatgoʻy; qoʻgʻirchoq. ◆ Moʻgʻullar va ularning qoʻlida oʻyinchoq boʻlgan.. amir Burhoniddin tashvishga tushib, bu dahshatli xalq qoʻzgʻolonini bostirish harakatiga tushib qoldilar. M. Osim, Mahmud Torobiy.

Antonimlari

ЎЙИНЧОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Yoqutcha: оонньуур

Ruscha _ru

oʻyinchoq
1 игрушка; // игрушечный; ◆ bolalar oʻyinchoqlari детские игрушки; ◆ oʻyinchoq telefon игрушечный телефон;
2 перен. игрушка (послушное орудие чужой воли); ◆ men senga oʻyinchoq emasman! я тебе не игрушка!; ◆ oʻyinchoq boʻlmoq становиться игрушкой (в чьих-л. руках); ◆ oʻyinchoq qilmoq делать игрушкой (кого-л.);
3 перен. забава, развлечение.