oʻyinchoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻ-yin-choq

Etimologiyasi

OʻYINCHOQ ’bolalar oʻyini uchun yasalgn buyum’. Qiziga yangi oʻyinchohlardan olib berdi. Bu ot eski oʻzbek tilida oyun otidan -chaq qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 437); keyinchalik bu soʻzning ikkinchi boʻgʻinidagi u unlisi i unlisiga, q undoshi oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan: oyun + chaq = oyunchaq > oyinchâq. Bu soʻz tarkibidagi -chaq qoʻshim-chasi ’oʻlchami meʼyordan kichik’ maʼnosini anglatuvchi chaq soʻzi asosida yuzaga kelgan, shunga koʻra oyinchâq soʻzi asli 'kichik oʻyin’ maʼnosini anglatgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Bolalarning oʻynashi, ovu-nishi uchun xizmat qiladigan narsa yoki buyum. ◆ Oʻyinchoq sotib olmoq. Oʻyinchoq mashina: ■■ ◆ Buvasi unga dadasiga oʻxshab qoʻ-gʻirchoqlar, oʻyinchoqlar, har xil hayvonlar-ning rasmi solingan kitoblar olib kelib bermasdi. S. Anorboyev, Oqsoy. ◆ Chiqarmang qurol, oqmasin qonlar. Kitob, oʻyinchoq bering bizlarga! I. Muslim.

2 koʻchma Birovning koʻngil ochish vo-sitasi; ermak. ◆ Tashlandiq bu qizingiz, qoʻl-ma-qoʻl yuruvchi bu oʻyinchoq qizingiz kim-u, sizdek bir mehribon onani qon yigʻlatgan kim?A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Kimlarning sof hayoti Qoʻlda oʻyinchoq. Gʻayratiy.

3 koʻchma Birovning xohishini soʻzsiz, koʻr-koʻrona bajaruvchi, itoatgoʻy; qoʻgʻirchoq. ◆ Moʻgʻullar va ularning qoʻlida oʻyinchoq boʻlgan.. amir Burhoniddin tashvishga tushib, bu dahshatli xalq qoʻzgʻolonini bostirish harakatiga tushib qoldilar. M. Osim, Mahmud Torobiy.

Antonimlari

ЎЙИНЧОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Yoqutcha: оонньуур

Ruscha _ru

oʻyinchoq
1 игрушка; // игрушечный; ◆ bolalar oʻyinchoqlari детские игрушки; ◆ oʻyinchoq telefon игрушечный телефон;
2 перен. игрушка (послушное орудие чужой воли); ◆ men senga oʻyinchoq emasman! я тебе не игрушка!; ◆ oʻyinchoq boʻlmoq становиться игрушкой (в чьих-л. руках); ◆ oʻyinchoq qilmoq делать игрушкой (кого-л.);
3 перен. забава, развлечение.