oʻzak

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻ-zak

Etimologiyasi

OʻZAK 'oʻsimlik tanasining uzunasiga ichki oʻrta qismi’. Arra charxining aylanishi oʻ z a k k a bor— ganda sekinlashdi. Bu ot ö:z soʻzining 'tananing ich qismi’ maʼnosidan (ЭСТЯ, I, 506: öz 4) kichraytirish maʼnosini ifodalovchi -(ä)k qushimchasi bilan hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 510); keyinchalik ö: unlisining choʻ ziqlik belgisi (КРС, 588), oʻzbek tilida yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: ö:z + äk = ö:zäk > özäk > ozäk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻsimlik poyasi va ildizining koʻpincha yumshoq toʻqimadan iborat boʻladi-gan ichki qismi. Tolningoʻzagi.

2 shv. Daraxt, buta kabilarning tanasi; poya. Gʻulomjon oʻrikning keksa, yoʻgʻon oʻzagi-ni ushlab turib toʻxtadi. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o. Sumba qildim irgʻayning oʻzagi-dan. "Oq olma, qizil olma".

3 Ildizmevaning (yogʻoch oʻzagiga oʻxshash) oʻrta qismi. Sabzining oʻzagi.

4 tex. Elektromagnit va shu kabilarning ichiga, oʻrtasiga oʻrnatilgan qism; sterjen. Elektromagnit oʻzagi.

5 tlsh. Soʻzning asl maʼnosini bil-dirib, yangi soʻz yasalishiga asos boʻladigan, soʻz yasovchi qoʻshiladigan eng kichik qism; soʻz yasalish asosi.

6 koʻchma Biror narsaning eng muhim, asosiy qismi; asos, mohiyat. Ular [ayollar] oilaning oʻzagi va fayzigina emas, balki jamoatchilik hayotida ham alohida oʻrin egallaydilar. Gazetadan. Mening nazarimda, oʻrtoq Mardiyev, biz qilayotgan ishning oʻzagi bitta! Umumxalq, umumdavlat manfaati. S. Karomatov, Soʻnggi barxan.

Antonimlari

ЎЗАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻzak
1 сердцевина; qaragay oʻzagi сердцевина сосны;
2 тех. стержень, сердечник; elektromagnit oʻzagi сердечник электромагнита;
3 гром. корень; soʻz oʻzagi корень слова;
4 перен. основа; ядро; elektrlashtirish - kommunistik jamiyat ekonomikasining oʻzagidir электрификация составляет основу экономики коммунистического общества; partiya oʻzagi партийное ядро.