oyna

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oy-na

Etimologiyasi

OYNA Bu ot asli oina tovush tarkibiga ega boʻlib, (ТжРС, 285), oʻzbek tilida i tovushi y tovushiga admashtirilgan; 'koʻzgu', 'deraza koʻzlariga 5fnatiladigan yassi tinik shisha' maʼnolarini anglatadi (OʻTIL, I, 527). Bu ot oʻzbek soʻzlashuv tilida oi tovushlari oradigʻiga y tovushini kiritib oyina tarzvda ham aytiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. ‘S.dI

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Odatda deraza, eshik koʻzlariga oʻrnatish uchun ishlatiladigan yasen shisha. ◆ Bir maxma oyna. Deraza oynasi. Oyna zavodi. Oyna sinigʻi. Oyna kesmoq. yash Tumanlangan deraza oynalarida yirik qor parchalari oq kapalakday koʻrinadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 s. t. Deraza. ◆ -Krr-ku mayli-ya, boʻroni-ga nima bor, — dedi blindaj oynasidan qa-rabturgan Normat. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ -Ikki tomon togʻ.. — dedi Hafiza mashina oynasidan baland togʻlarga agʻrayib, — muncha chiroyli! Mirmuhsin, „Umid“ .

3 Qarshisidagi narsalarni aks ettira-digan, odatda kishi oʻz aksini koʻradigan, orqasi sirlangan maxsus shisha; koʻzgu. ◆ Ba-sharang qiyshiq boʻlsa, oynadan oʻpkalama. Maqol . m ◆ Dahlizdagi oyna oldida sochlari-ni tarayotgan Xolisa ularga soxta jahl aralash gʻurur va bir oz mehr bilan kinoya qildi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi“ . ◆ [Zebo] Oynaga qarab, oʻzini tuzatdi. Shuxrat, „Shinelli yillar“ .

4 koʻchma Biror holatni, hodisani aks ettirib yoki yoritib turgan narsa; koʻzgu. ◆ Doʻst doʻstning oynasidir. Maqol . ◆ yash Kundalik daftar — maktab bolasining xulq-atvo-rini, olgan baholarini ravshan koʻrsatib turadigan tiniq oyna. M. Ismoiliy, „Biz-ning roman“ .

Oy(i)nai jahon 1) jahonni koʻrsatuvchi, boshqa joylardagi narsalarni, boʻlib turgan hodisalarni koʻrsatib turuvchi afso-naviy oyna. ◆ Ilgari bolalar orzu qilardi. Boʻlsa deb oʻylardi oynai jahon. F. Yoʻl-dosheva; 2) s. t. televideniye. ◆ Xayriyatki, oynai jahonimizning ayrim rahbarlari ijodkor xalqimizning ongi va tafakkuri-ni koʻtarish, saviyasini oshirish zaruratini yaxshi tushunadilar. Gazetadan; 3) s. t. televizor. ◆ Tantanalar oynai jahon orqali namoyish etildi. Gazetadan .

5 s. t. Koʻzoynak. ◆ Oyna ortidan tikilib turgan bir juft oʻtli koʻz uning ongiga an-chadan keyin yetdi. P. Qodirov, „Uch ildiz“ .

Oʻzini oynaga solmoq Oʻz holatini koʻz-guda koʻrmoq. ◆ Qiz oʻzini oynaga soldi. "Sharq yulduzi" .

Antonimlari

ОЙНА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oyna
1 стекло; // стеклянный; стекольный; ◆ deraza oynasi оконное стекло; ◆ oyna solmoq застеклять, остеклять; soatga soldirmoq (или qoʻydirmoq) отдавать (мастеру) вставить стекло у часов; ◆ oyna parchasi (или sinigʻi) осколок стекла; ◆ oyna zavodi стекольный завод;
2 разг. ◆ = deraza, darcha1; avtomashinaning yon oynasi боковое стекло автомашины;
3 прям. и перен. зеркало; // зеркальный; ◆ oynaga qarab soch taramoq причёсываться у зеркала; ◆ doʻst doʻstning oynasidir посл. друг - зеркало друга (соотв. друг поправит и на путь наставит); ◆ oyna ishxonasi зеркальная мастерская; ◆ oynadek ravshan (букв. ясный, как зеркало) 1) совершненно ясный, очевидный; 2) ясно, как день; ◆ 

• oynai jahon 1) фольк. (букв. зеркало мира) волшебное зеркало; 2) высок. телевидение; 3) разг. телевизор.