pesh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pesh

Etimologiyasi

PESH I Bu ot ПРСda [pish] shaklida (100), ТжРСda pesh shaklida (304) keltirilgan; oʻzbek tiliga tojikcha shakli olinib, 'old', 'old qism' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, 1,583). PESH II Bu ravish tojikcha pesh I otidan (q.) oʻsib chiqqan boʻlib oldin maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 583).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I [f. — oldi, old tomon;

oldinda, yaqinida; avvali] 1 Baʼzi narsa-larning oldinga qaragan tomoni, labi, cheti, qirgʻogʻi. ◆ Ayvonning peshi. shsh -Ayajon, ayyomingiz muborak! — deb sovgʻa-salomni ayvonning peshiga qoʻydi-da, onasiga kifti-ni tutdi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Uqopidan ket-monini olib, peshini egovlay boshladi. "Sharq yulduzi" .

2 Kiyimning old etagi, bari. ◆ Kam-zulingning peshini bossam, gard boʻlar, Oshiqlik deganing qiyin dard boʻlar. "Qushiqlar" . ◆ Argʻunshoh tiz choʻkib, podshohning etaklarini yuziga surtmoqchi boʻlgandi, Shohrux uning qoʻlidan peshini tortib oldi. B. Ahmedov, „Ulugʻbek“ . ◆ Yenglari shimarilgan Komiljon, etagining peshini qayirib olgan Davronov eng oldinda borardi. I. Rahim, „Ixlos“ .

Pesh keltirmoq Dalil qilib koʻrsatmoq, isbot sifatida foydalanmoq. ◆ -Agronom il-mi ham, yer haydasang — kuz hayda, kuz hay-damasang — yuz hayda, deydi, — dedi xalq maqolini pesh keltirib Sotiboldi ota. N. Safarov, „Xadicha Ahrorova“ . Pesh qilmoq Maqtanib gapirmoq, dastak qilmoq, roʻkach qilmoq. ◆ Oʻz xizmatlarini pesh qshmoq. yash Xalqqa tuhmat qilmang. Siz mehnatkash xalqqa nima karomat koʻrsata qoldingizki, unga doʻstligingizni pesh qilasiz? K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Kimdir pesh qilganda nayzaning kuchin, Alisher qalamni koʻrsatgan, xolos. A. Oripov, „Yurtim shamoli“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pesh

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II [f. — oldinda; yonida,

yaqinida] rvsh. (birin-ketin sodir boʻladigan ish-harakatni bildiruvchi ikki fei oldida takrorlanganda) Fursat utmasdan, darrov, darhol, peshma-pesh. ◆ Pesh terilgan paxtani pesh topshirib turmoq. m ◆ /Iqbol satang] Hovli sahnini koʻzdan kechirdi. Hamma yoq chinnidek. Shuncha daraxt-u, tagida bitta barg koʻrinmaydi. "Pesh tushganini pesh olib turadimi deyman, — oʻylay ketdi u, — qachon qarasang, [Mehrinisoning] hovlisi yogʻ tomsa yalagudek". R. Fayziy, Hazrati inson. ◆ Eg-ningizdan pesh tushgan kiyimni pesh yuvib turgan boʻlsak.. S. Ahmad, „Yulduz“ .

Antonimlari

ПЕШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

pesh I
перед, передняя часть; край; ◆ ayvonning peshi передний край террасы; ◆ ketmonning peshi лезвие кетменя; ◆ pesh qilmoq выдвигать, выставлять напоказ, выставлять (что-л.) причиной; козырять; ◆ oʻz xizmatlarini pesh qilmoq козырять своими заслугами.

pesh II
в знач. нареч. повторяясь вместе с двумя глаголами, выражает совершение одного действия за другим; без промедления, немедленно, быстро, тут же; ◆ pesh terilgan paxtani davlatga pesh topshirib turmoq собранный хлопок без промедления сдавать государству.