puchuq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]pu-chuq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]PUCHUQ 'yassi\ 'yopishgan' (burun haqida). Ra— himjon .. juda xunuk edi: hip-hizil goʻsht, p u ch u h burnida doglar, boshida tuk (Asqad Muxtor). Bu sifat asli qadimgi turkiy tildagi 'kes—' maʼnosini ang— latgan bïch— feʼlidan (Devon, II, 11) — (ï)q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, II, 284); keyinchalik q undoshining taʼsirida uning oldidagi ï unlisi u unlisiga, soʻz boshlanishidagi b undoshi p undoshiga almashgan, soʻngra ikkinchi boʻgʻindagi u unlisining taʼsirida birinchi boʻgʻindagi ï unlisi ham u unlisiga almashgan: bïch- + ïq = bïchïq > bïchuq > pïchuq > puchuq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Yassi, yopishgan yoki shikast-langan (burun haqida). ◆ Rahimjon.. juda xunuk edi: qip-qizil goʻsht, puchuq burnida dogʻlar, boshida tuk. A. Muxtor, „Tugʻilish“ .
2 Qanshari past, burni yassi, yopishgan, kichik yoki shikastlangan. ◆ Puchuq bola. n ◆ Koʻsa va puchuq xonning boshidagi qimmatba-ho toji xuddi sigirga urilgan egardek besoʻnaqay qoʻnqayib turardi. M. Osim, „Elchilar“ . ◆ Puchuqning kelishdan maqsadi fa-qat shu yozib beriladigan xatgina edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Bizni haqorat qi-lib savayotgan kishi shu yerlarning egasi, mashhur Azim puchuq degan boy ekan. Gʻ. Gʻulom, „Shum bola“ .
3 Bolalarga nisbatan erkalash, suyish maʼnosida qoʻllanadi. ◆ Puchuq qizim, muncha shirinsan. yat Kichik Telman, sal puchuqqi-na, qoragina, oʻzi shoʻxgina. Mirtemir, „Asarlar“ .
4 Joʻmragi singan yoki uchgan. ◆ Puchuq choy-nak. tsh Boyagi gapni ayt, deyapman! Sen pu-chuq obdasta oʻlgurga kim qoʻyibdi birov-larning ishiga aralashishni ? S. Ahmad, „Choʻl shamollari“ .
5 koʻchma Yapasqi, uchi kemtik (poyabzal haqida). ◆ Puchuq etik, m ◆ Oyoqlarida kavush oʻrniga puchuq kalish. "Yoshlik" .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ПУЧУҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.