qalliq
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]qal-liq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]QALLIQ ' unashtirilgan qiz (boʻlajak kuyovga nisbatan)', 'endi turmush qurgan juvon'. Abduvahob boʻlsa .. hora koʻz hallihchasi b i l a n chihib, ekin ekadi (Sh.Toshmatov). Bu soʻz asli qalïnlïq tar — zida talaffuz qilingan boʻlib, 'qalin berib, unapggi — rib qoʻyilgan qiz' maʼnosini anglatgan (КРС, 334: qalïndïk II); keyinchalik oʻzbek tilida bu soʻz tarki — bidagi ïn tovushlari talaffuz qilinmay qoʻygan, a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qalïn + lïq = qalïnlïq > qallïq > qälliq. Bu soʻz oʻzbek tilida qayliq tarzida ham ta — laffuz qilinadi (Bu soʻzning shunday shakli qirgʻiz tiliga ham oʻzlashgan: КРС, 320).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Biror yigitga unashtiril-gan qiz (shu yigitga nisbatan). Fotimaning Toshkentdan yozgi taʼtilga kelishini sabr-sizlik bilan kutib turgan Matyoqub qalligʻi kelishi bilanok toʻyni boshlamokchi. J. Sharipov, Xorazm.
- Qalliqoʻynash etn. Nikohgacha (shariatga xilof ravishda) unashilgan qiz — boʻlajak kelin bilan maxfiy uchrashish.
2 Erli yosh juvon, yosh xotin. Abduvahob boʻlsa.. oʻz erki bilan ishlaydi, qora koʻz qal-liqchasi bilan chiqib ekin ekadi, daraxt oʻtqazadi. Sh. Toshmatov, Erk qushi.
3 s. t. Kuyov boʻlmish yigit (unashtiril-gan qizga yoki xotiniga nisbatan). Mali-kaning ishorasi bilan bir qiz Oyqiz va uning qalligʻiga mevali patnisni tutdi. M. Mah-mudov, Mangu kuy izlab.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ҚАЛЛИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.