qatlam
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]qat-lam
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]QATLAM ' biror narsaning yoyiq qavati'. necha terak buii baland tosh q a t l a m i devorday
m7^'taTshm-amIM NaZIR)' BU °T ESKI U3bek ^IA3 Cha-7 ’ taxlam maʼnosini anglatuvchi qat I soʻzidan -la
qushimchasi bilan yasalgan qatla- feʼliga -m qoʻshimcha-
sini qushib yasalgan (SSTGN, II, 4); keyinchaliL un-
lilari a unlilariga almashgan: (qat I + la = qatla-) +
m - qatlam > qätläm.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Maʼlum qalinlikdagi yoki qat-qat yoyiq narsalar qavati; qat. ◆ Shagʻal qatlami. Atmosferaning yuqori qatlami. Tuproqning ustki qatlami. ◆ Daraning ikki yoni juda tik; necha terak boʻyi baland tosh qatlami devorday yuksalib, xuddi zangori koʻlday jimirlagan osmonni koʻtarib turganga oʻxshardi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmokdar.“
2 Tarkibi asosan bir xil boʻlgan jinslarning yoyiq qavati. ◆ Ohaq qatlami. Tosh-koʻmir qatlami. ◆ Margimushni bilasiz, uchuvchi unsur, u oltinli qatlamlar tepasida nurday taralib, hovurday jimirlab yotadi. A. Muxtor, „Boʻronlarda bordek halovat.“ ◆ Qalin qor qatlami hamma narsani, shu jushadan, politsiya faoliyatini ham toʻxtatib qoʻydi. Gazetadan.
3 koʻchma Kishilarning ayrim belgilar bilan birlashgan guruhi; tabaqa.
4 koʻchma Har qanday narsaning ayrim belgilariga koʻra birlashgan guruhi. ◆ Tilning lugʻaviy qatlamlari.
5 kam qoʻll. ayn. qavat. ◆ Bir necha qatlam qilib oʻralgan chit roʻmolni boʻyniga tashlab olgan edi. M. Xayrullayev, „Tilla marjoy.“
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ҚАТЛАМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.