qoʻriq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qoʻ-riq

Etimologiyasi

QOʻRIQ ¹ mudofaalangan, iqotalangan joy'. Suv talashgan boʻlsak , oʻz hoʻrigʻimiz u ch u n emas, xalh manfaati uchun talashdik (Oybek). Qadim-gi turkiy tilda qam igunday maʼnoni anglatgan bu ot 'qoʻriqla-' maʼnosini anglatuvchi qorï- feʼlidan -gʻ qoʻshimchasi bilan yasalgan (Devon, I, 356); keyinchalik oʻzbek tilida soʻz oxiridagi gʻ undoshi q undoshiga al-mashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qorï— + gʻ = qorïgʻ > qorïq > qoriq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 kam koʻll. Himoya, mudofaa, saqlash. Basharti, kotil men boʻlib koʻrin-ganimda ham, molim va jonim koʻrigʻida oʻgʻrilarni oʻldirganligim uchun yana gunohkor boʻlmas edim. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

2 Soqchilar turadigan va ular himoyasi-da qoʻriqlab, saqlab turiladigan joy. Koʻk-cha koʻrgʻonlari koʻrigʻida anovi kOʻR^,:onlar-nikidek mudofelar koʻp boʻlmasa ham, yoʻq emas edshshr. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

3 Ekin yoki daraxt ekilgan, shuning uchun \am koʻrikdab turiladigan yer maydoni; ekinzor, bogʻ va sh.k. Suv talashgan boʻlsak, siz ham, men ham oʻz koʻrigʻimiz uchun emas, kolxoz, xalq manfaati uchun talashdik. Oybek, O.v. shabadalar.

4 Ilgari yoki qachonlardir ekin ekilgan, keyincha ekilmay tashlab qoʻyilgan yer. Qorabuloqda bekor yotgan egasiz, kakrob yotgan koʻriklar koʻp. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o. Ne-ne umidlar bilan olingan yer, bola-lar yosh va Anzirat xolaning oʻzi dardchil boʻlgani uchun, ekuvsiz kolib, qoʻrikqa qoʻshi-libketdi. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. Yoshligimni koʻmsab, kitob ochganday, Ming yillik koʻrikning bagʻrin ochaman. S. Akbariy.

5 Hali ishlanmagan, dehqonchilik qi-linmagan, ammo ekishga yarokdi joylar; boʻz yer. ◆ Qoʻriq va boʻz yerlarni oʻzlashtirish. m Koʻklamda ona-bola togʻ etagidagi kOʻqoʻriq rikki chikib, belkurak bilan yer agʻdarib, lalmi bugʻdoy ekishdi. P. Qodirov, Uch ildiz.

Qoʻriq ochmoq Ilgari ekin ekilmagan yoki tashlab koʻyilgan yerlarni oʻzlashtirib, ishga solmoq, u yerlarda ekin ekib, dehqonchilik qilmoq. Kanal boʻylari, yangi ochilgan koʻrik. u yerdagi dasht brigadasi xayolidan oʻtdi. I. Rahim, Chin muhabbat.

6 shv. Halqa qilingan arqon. Sherigi koʻliga koʻrik oladi, Qoʻritsligin Oychinor ne biladi. "Oysuluv".

Antonimlari

ҚЎРИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qoʻriq
1 охрана, охранение; оборона;
2 охраняемый объект (участок, земля, посевы);
3 целина; // целинный; ◆ qoʻriq yerlar целинные земли; ◆ qoʻriq va boʻz yerlarni oʻzlashtirish освоение целинных и залежных земель; ◆ qoʻriq ochmoq поднимать целину; ◆ ochilgan qoʻriq поднятая целина.