qoʻsh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qoʻsh

Etimologiyasi

QOʻSH ' bir-biriga birikkan ikki (narsa)', 'juft'. Er-u xotin —hoʻsh hoʻkiz (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz asli maʼno taraqqiyoti natijasida ' birlashtir—' maʼnosini anglatuvchi qosh— feʼlidan (ДС, 460) oʻsib chiqqan; bu soʻz dastlab qo:sh tarzida talaffuz qilingan boʻlib (ДС, 460), qadimgi turkiy tildayoq o: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I 1 Ikkita, bir juft; qoʻshaloq. ◆ Qoʻsh belbogʻ. Koʻsh yostiq. Koʻllarida qoʻsh uzuk. Qoʻsh gʻildirakli arava. Qoʻsh otli izvosh. Qoʻsh tabaqali darvoza. Qoʻsh karnay. m ◆ Yuqori-dagi bir-biriga mingashib turgan qoʻsh xar-sang tagidan viqir-viqir qaynab suv chiq-moqda. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

Qoʻsh qoʻllab q. qoʻllab 2.

2 Bir vaqtda, birgalikda sodir boʻl(a-di)gan, yuz ber(adi)gan (yana q. qoʻshaloq 2). ◆ Qoʻsh bayram. Qoʻsh toʻy.

3 Omochga qoʻshilgan bir juft (yoki bitta) hoʻkiz yoki ot. ◆ Dalaga qoʻsh chiqdi. m ◆ Zagʻchalar qagʻqagʻlashib, qoʻsh ketidan uchib-qoʻnishadi. N. Fozilov, „Oqim“ . ◆ Qoʻsh hoʻkizda yer haydab, bir otli seyalkada qoʻriqqa chi-git ekildi. "Uzbekistan qoʻriqlari" .

Qoʻsh payti (yoki vaqti, mahali) Haydash uchun yer yetilgan, dalaga qoʻsh chiqadigan payt. Qoʻsh haydamoq Qoʻsh bilan yer haydamoq. ◆ Uzoqdan qoʻsh haydab yurgan yigitning ashu-lasi eshitiladir. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qoʻsh

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

II 1 Safar, sayohat va shu kabilarda vaq-tincha qoʻnish joyi; vaqtinchalik qarorgoh. ◆ Hamma lashkar jam boʻlib, bular ham Asqar togʻdan oshib, qoʻsh tashladi. "Goʻroʻgʻli" . ◆ Qoʻ-qon sipohlari endigi hujumgacha.. yaralari-ni bogʻlash, damlarini olish uchun qoʻrgʻon yoni-dan qayoqqadir qoʻshlariga ketganlar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 Guruh, toʻda, toʻp. ◆ Polvonning qoʻshiga gurlanlik Yoqubboy, hazorasplik Qilichboylar ham kelib qoʻshildilar. J. Sharipov, „Xorazm“ .

Antonimlari

ҚЎШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

qoʻsh

Ruscha _ru

qoʻsh I
1 двойной, сдвоенный; парный; ◆ qoʻsh bayram двойной праздник; ◆ qoʻsh uzuk два кольца, надетых на один палец; ◆ qoʻsh ordenli имеющий два ордена, дважды орденоносный; ◆ qoʻsh otli izvosh пароконный извозчик; ◆ qoʻrqqanga qoʻsh koʻrinar см. ◆ qoʻrqmoq; qoʻsh qoʻllab обеими руками;
2 пара волов, запряжённых в плуг; пара волов, составляющих одну упряжку при пахоте; ◆ qoʻsh hoʻkiz пара волов; ◆ qoʻsh haydamoq пахать (на волах, на паре волов); ◆ qoʻsh soligʻi ист. тягловый налог; ◆ qoʻsh vaqti время пахоты; ◆ qoʻsh chiqdi началась пахота; ◆ 

• er-xotin qoʻsh hoʻkiz погов. (букв. муж и жена - пара волов) т. е. все семейные тяготы и заботы они несут вместе.
  

qoʻsh II
1 стан, лагерь, место стоянки; ◆ qoʻsh tashlamoq расположиться лагерем;
2 перен. стан, группа, лагерь.