qoʻshoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qoʻ-shoq

Etimologiyasi

QOʻSHOQ ' bir-biri bilan birlashtirilgan', ' bir arqon bilan birlashtirib bogʻlangan (hayvonlar)'. Anavi malla yigit .. childirmani q oʻ sh o q q i l i b chaladigan hunari oʻtkir childirmachi (Sunnatilla Anorboyev). Ham sifat, ham ot maʼnosida ishlatiladigan bu soʻz eski oʻzbek tilida ' birlashtir—' maʼnosini anglatuvchi qosh- feʼlidan -(a)q qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik q undoshining taʼsiri bilan uning oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan: qosh— + aq = qoshaq > qoshâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 sft. Bir-biriga qoʻshilgan; qoʻshaloq. ◆ Qoʻshoq somsa. n ◆ Bir koʻzi gʻilay-rosh.. Tikanak singari Krshlari qoʻshoq. Tuy-gʻun . ◆ Anavi malla yigit.. childirmani qoʻshoq qilib chaladigan, hunari oʻtkir childirmachi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

2 s.t. kam qoʻll. ot Umr yoʻldoshi, er yoki xotin (bir-biriga nisbatan). Boshqa gap-larni koʻnglingga keltirma, qizim! Margʻi-lonlik kelin bilan sening bizga hech bir farqlaring yoʻq, ikkovlaring ham bolamizning qoʻshogʻi — bolamizsiz! A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

3 ot, maxe. Bir arqon bilan bogʻlangan ikki yoki bir necha qoʻy; oʻzaro bogʻlangan qoʻylar toʻdasi. ◆ Choʻponlar ham sotilmay qol-gan qoʻylarni qoʻshoqlardan chiqarib, oʻtloq-larga haydadilar. S. Ayniy, „Doxunda“ . ◆ Toʻ-lamat Suvonjon bilan birga juni oʻsiq qoʻzilarni tutib, qoʻshoqqa tirkashmoqda. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

Qoʻshoq arqon Bir necha qoʻyni oʻzaro bogʻlash uchun moʻljallangan uzun arqon. ◆ Omon belidan qoʻshoq arqonni yechdi. Gʻ. Gʻulom, „Shum bola“ . Qoʻshoq qilmoq Qoʻshoqlab bogʻ-lamoq, bir nechasini bir arqonga bogʻlamoq.

4 s. t. Umuman, toʻda, toʻp; guruh. Oldingi tuyalardan bir nechasi qoʻshogʻidan ajralib keldi-da, kiyikni oʻziga qoʻshib oldi. Y. Sham-sharov, Qaxramonlik yoʻli. ◆ Kolxozchi bola-lar va qizlardan ikki qoʻshoq qoʻriqchilar toʻdasi tashkil qilib, bolalarning oʻziga har bir qoʻshoqqa bir boshliq saylatdi. A. Qodiriy, „Obid ketmon“ .

5 Qoʻshoq (erkaklar ismi; odatda olti barmoqli odamlarga qoʻyiladi).

Qoʻshoq barmoqli odam Olti barmoqli odam. Qoʻshoqning orqasida (yoki ichida) boʻ-shoq Bir necha aybdor, gunohkor, jinoyatchi va sh.k. ichida begunoh jazolangan kishiga nisbatan aytiladigan ibora.

Antonimlari

ҚЎШОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qoʻshoq
1 несколько баранов, связанных особым образом одной верёвкой; ◆ qoʻshoqning ichida boʻshoq погов. (букв. между связанными баранами свободный) соотв. в чужом пиру похмелье (о безвинно расплачивающемся за чужие грехи человеке);
2 соединённый, спаренный; сдвоенный, сложенный вдвое; ◆ qoʻshoq qilmoq 1) сдваивать; 2) сводить жениха и невесту;
3 Кушак (имя собств. мужское, которое обычно даётся шестипалым).