qoplon

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qop-lon

Etimologiyasi

QOPLON 'mushuksimonlar oilasiga mansub, terisi xol-xol, yirik sutemizuvchi yirtqich hayvon'. Hozirgi kunda qoplonni faqat hayvonot bog‘ida koʻrish mumkin. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli qaplan tarzida talaffuz qilingan (ДС, 421: qaplan 'tigr'). A.M.Sherbak bu soʻzni qoʻshma soʻz deb talqin qilish tarafdori (arslan soʻzini ham qoʻshma soʻz deidi); uning fikricha, bu soʻzning ikkinchi qismi 'hayvon' maʼnosini anglatuvchi aŋ soʻzi bilan ifodalangan; bu soʻzning birinchi qismini esa sifat deb qarashga tarafdor; lekin qapïl sifati manbalarda aks etmagan va bu sifatning maʼnosini A.M.Sherbak men uchun nomaʼlum deydi (IRLTYA, 138). Nazarimizda, qaplan soʻzi sodda soʻz boʻlib, qadimgi turkiy tildagi ' mahkam ushla—¹, ' ugʻrincha bos—' maʼno— larini anglatgan qap— feʼlining kuchaitirish maʼno — sini ifodalovchi —la qoʻshimchasi qoʻshilgan shaklidan —n qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik oʻzbek tilida a unlilari â unlilariga almashgan: (qap— + la = qapla—) + n = qaplan > qâplân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Mushuksimonlar oilasiga mansub, moʻynasi qalin sargʻish tusli, qora halqa dogʻlari (xollari) bor yirik sut-emizuvchi yirtqich hayvon.

2 koʻchma Jasur, mard odam haqida. ◆ Popoq kiygan qahramon, Gavdali qoplon. Temir pan-jang bilan toʻk Dushmaningdan qon! Hamza .

Antonimlari

ҚОПЛОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

qoplon (koʻplik qoplonlar)

Tillar

• Turkcha: pars

Ruscha _ru

qoplon
1 барс; // барсовый; ◆ qoplon terisi барсовая шкура;
2 перен. бесстрашный, смелый человек, молодец.