qoplon
[tahrirlash]
Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
qop-lon
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
QOPLON 'mushuksimonlar oilasiga mansub, terisi xol-xol, yirik sutemizuvchi yirtqich hayvon'. Hozirgi kunda qoplonni faqat hayvonot bog‘ida koʻrish mumkin. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli qaplan tarzida talaffuz qilingan (ДС, 421: qaplan 'tigr'). A.M.Sherbak bu soʻzni qoʻshma soʻz deb talqin qilish tarafdori (arslan soʻzini ham qoʻshma soʻz deidi); uning fikricha, bu soʻzning ikkinchi qismi 'hayvon' maʼnosini anglatuvchi aŋ soʻzi bilan ifodalangan; bu soʻzning birinchi qismini esa sifat deb qarashga tarafdor; lekin qapïl sifati manbalarda aks etmagan va bu sifatning maʼnosini A.M.Sherbak men uchun nomaʼlum deydi (IRLTYA, 138). Nazarimizda, qaplan soʻzi sodda soʻz boʻlib, qadimgi turkiy tildagi ' mahkam ushla—1, ' ugʻrincha bos—' maʼno— larini anglatgan qap— feʼlining kuchaitirish maʼno — sini ifodalovchi —la qoʻshimchasi qoʻshilgan shaklidan —n qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik oʻzbek tilida a unlilari â unlilariga almashgan: (qap— + la = qapla—) + n = qaplan > qâplân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Mushuksimonlar oilasiga mansub, moʻynasi qalin sargʻish tusli, qora halqa dogʻlari (xollari) bor yirik sut-emizuvchi yirtqich hayvon.
2 koʻchma Jasur, mard odam haqida. ◆ Popoq kiygan qahramon, Gavdali qoplon. Temir pan-jang bilan toʻk Dushmaningdan qon! Hamza .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
ҚОПЛОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari[tahrirlash]
Ot[tahrirlash]
qoplon (koʻplik qoplonlar)
Tillar[tahrirlash]
- Turkcha: pars