Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qo-ya

Aytilishi

Etimologiyasi

QOYA ' baland tik tosh'. Jilganing boshida katta bir q o ya bor (Parda Tursun). Qadimgi turkiy tilda 'togʻlardagi qattiq tosh' maʼnosini anglatgan bu ot asli ' qiya kes-' maʼnosini anglatgan qïy- feʼli — ning (ДС, 440) qay- shaklidan (ДС, 406) —a qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik oʻzbek tilida birinchi boʻgʻindagi a unlisi â unlisiga, ikkinchi boʻgʻindagi a unlisi ä unlisiga almashgan: (qïy— > qay—) + a = qaya > qâyä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qattiq, tub jinslardan iborat tik koʻtarilgan choʻqqi, jarlik, tepa (asosan, nurash natijasida qaggiq togʻ jins-larining ochilib, yer yuziga chiqib qolishi-dan hosil boʻladi). ◆ Bu — Koʻhisiyoh, uning ostida yalangʻoch qoʻngʻir qoyalar silsilasi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Jilgʻaning boshida katta bir qoya bor. Qoyaning past-baland toshlari, oʻrganmagan koʻzga uzoqdan odam va hayvon shakllarida koʻrinadi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Bolalar, togʻ qoyalari va toshlardagi darz-lar ham mana shu yoʻsinda hosil boʻlganini koʻz oldilariga keltirar ekanlar, suv bilan sovuqning bu qiliqlariga hayron qolishdi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ . ◆ Botayotgan quyosh qoyalarning uchlarini alvon ranglarga boʻyadi. M. Mahmudov, „Mangu kuy izlab“ .

23-Oʻzbek tilining izoqli lugʻati

2 Baland tik tosh; qoyatosh. ◆ Gospital binosi dengiz toʻlqinida omon qolgan qoya-day atrofdagi xarobalarga achinib qara-yotganga oʻxshardi.. A. Ubaydullayev, „Qonli izdan“ .

3 koʻchma Suyanch, tayanch, homiy boʻluvchi shaxs. ◆ Ayrim hollarda ilojsizlik qildi, suyanadigan qoyasi boʻlmaganidanmi, ezilib turibdi. "Yoshlik" .

Sinonimlari

Antonimlari

ҚОЯ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qoya
скала; утёс.