rishta

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

rish-ta

Etimologiyasi

RISHTA Bu ot ПРСda \reshta\ shaklida (245), ТжРСda rishta shaklida (ТжРС, 326) keltirilgan; oʻzbek tiliga tojik tilidagi shakli olingan; 'yigir-' maʼnosini anglatadigan rishtan feʼlining risht oʻtgan zamon asosiga (ТжРС, 326) -a koʻshimchasini (ТжРС, 543) koʻshib hosil qilingan boʻlib, asli 'yigirilgan ip' maʼnosini anglatadi; keyinchalik bu ot 'teri ostida paydo boʻladigan, ipga oʻxshash ingichka uzun kurt' maʼnosini anglatish uchun ishlatilgan (OʻTIL, I, 625).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. — ip, tola

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 esk. Ip,

kanop. ◆ Pardalari rishtasi el jonidin. Oybek, «Navoiy» .

2 tib. Teri ostida paydo boʻladigan, ip kabi uzun qurt; shu qurt orqali tarqaladi-gan kasallik. ◆ ..odam boshiga balo boʻlib kel-gan rishta kasalligi ham butunlay tuga-tib yuborildi. Gazetadan . ..oʻgʻli frontga joʻnayotganida, "Buxoroga borsang, suvidan ichma — ◆ rishta kasali bor", deb mehribonlik qilgan. A. Qahhor, «Tanlangan asarlar» .

3 koʻchma Ikki narsa, kimsa, hodisa va sh. k. ni oʻzaro uzviy bogʻlovchi vosita; bogʻ-lanish. ◆ Doʻstlik rishtasi. m ◆ Sevgi fa-rishtasi, Har nayza kiprigi, Goʻyo jon rishtasi, Goʻyo ishq koʻprigi. X. Saloh, «Izlar va hislar» . ◆ Vujudini shirin tuygʻu qamrab oldi. Bu tuygʻu, koʻzga koʻrinmas rishtalari bilan u ni sehrlaganday, oʻylaganlarini toʻzitdi. S. Karomatov, «Soʻnggi barxan» . ◆ Axir kelgan-ket-ganga rizolik berib, vidolashib yotgan emish. Men ham soʻnggi burchimni ado etib qoʻy-sammikan? Yoʻq, endi doʻstlik rishtasi uzil-di. S. Siyoyev, «Avaz» .

Koʻngil rishtasi Koʻngil ipi, yurak to-miri.

Antonimlari

РИШТА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

rishta
1 уст. нить, нитка; шнур;
2 мед. ришта (род червя, попадающего в организм человека, с водой и паразитирующего под кожей, а также болезнь, вызываемая этим червем); дракункулёз; ◆ Oʻrta Osiyoda rishta kasalligi tugatilgan в Средней Азии дракункулёз ликвидирован;
3 перен. узы; ◆ doʻstlik rishtasi узы дружбы.