sasimoq
Oʻzbekcha (uz)[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari[tahrirlash]
sa-si-moq
Aytilishi[tahrirlash]
Etimologiyasi[tahrirlash]
SASI- 'yoqimsiz, qoʻlansa hid chiqar-'. Asal ay— nimas, saryogʻ s a s i m a s (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl sasï— tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 281); oʻzbek ti-lida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: sasï- > säsi-. Asli bu soʻz oxiridagi —i qismi feʼl yasovchi qoʻshimchaga teng. Unda sas qismi qadimgi turkiy tilda mavjud boʻlib, 'yoqimsiz hid' maʼnosini anglatgan ot boʻlib chiqadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari[tahrirlash]
Maʼnosi[tahrirlash]
1 Sassiq hid chiqarmoq, yoqimsiz, qoʻlansa hid taratmoq.
2 Sassiq hid kelmoq; yoqimsiz hid urilmoq (burunga). ◆ Hammom sasib yotibdi. yash Yoʻlchi otxonaning bir tomonida uyulib, sa-sib-bijib yotgan goʻngni aravaga ortdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .
3 Aynib, hidlanib, buzilib, chirib qol-moq. ◆ Goʻsht sasib qolibdi. Qopdagi sabzi sasib qolibdi. Asal aynimas, sariyogʻ sasimas. Maqol . ■■ ◆ Besh kilogramm keladigan baliq-ning qulogʻini ochib qarab, [Shokirjon] ba-liqchiga poʻpisa qildi: -Iy-ya, irib qolibdi-ku, sasiganga oʻxshaydi. "Guliston" .
4 Oʻt chiqarmasdan tutab, qoʻlansa hid chi-qarib yonmoq. ◆ Samovar sasiyapti. n ◆ Saroy-ning toʻrida boshqalarga qaraganda koʻrkam-roq bir hujra.. narigilarida qora chiroq sasiganda, bu hujrada sham yonardi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .
5 koʻchma dagʻl. Achchiq-tirsiq, kinoyali ran qilmoq. ◆ Achigan ogʻizdan sasigan gap chiqadi. Maqol . ◆ shsh U [notanish kishi] Moʻ-min xunobga nafrat bshshn qarab olib, uch-toʻrt ogʻiz sasidi. S. Abdulla, „Mavlono Muqimiy“ . ◆ -Usta, askiyani choyxonaga chiqib qilasiz. Bu —majlis. Gapingiz boʻlsa, panada sasimay, manovi yoqqa chiqib gapiring! — dedi rais. S. Ahmad, „Choʻl burguti“ .
Sinonimlari[tahrirlash]
Antonimlari[tahrirlash]
САСИМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.