sazo
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)sazo 1
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]sa-zo
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]SAZO I Bu ot 'loyiq boʻl-' maʼnosini anglatadigan tojikcha sazidan feʼlining (ТжРС, 336) saz hozirgi zamon asosiga -o qoʻshimchasini (ТжРС,
543) qoʻshib hosil qipingan boʻlib, 'xatti-harakatiga loyiq koʻriladigan tadbir' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 11).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
arab. – ajr, evaz, mukofot; qasos, jazo;
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1. Qilmishiga yarasha oladigan tanbeh, taʼzir, dashnom. ◆ Devorlar ham menga sazo berayotgandek qizardim, hech qayoqqa qaray olmadim. Oydin, „Hikoyalar.“
2. Oniy istak; intilish; raʼy, shaxt. ◆ Yigitning sazosi singuncha, shaytonning boʻyni uzilsin. Maqol.
- Sazosini (yoki sazasini) qaytarmoq (yoki oʻldirmoq, yerda qoldirmoq) Iltimosini inobatga olmaslik; shaxtini qaytarmoq; uyaltirmoq. ◆ Insof kerak, Asadvoy! Qariyaning sazosini oʻldirish yaxshimas, oppoq soqolini hurmat qilish kerak. H. Nazir, „Koʻkterak shabadasi.“ ◆ Qurbon ota uning suhbatini xushlamasa ham, odamning yuzi issiq, hamsafar boʻlish toʻgʻrisidagi sazosini oʻldirmadi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari.“
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]sazo II
[tahrirlash]Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]sa-zo
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]shv. Sado, tovush, ovoz. ◆ Xoti-nidan sazo chiqmagach, Sohib qori qoʻlidagi sarpolarni Xolidaning boshidan oshirib, ichkariga otdi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]САЗО. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
sazo I
1 воздаяние, возмездие; ◆ sazo bermoq пристыдить, устыдить; ◆ sazo boʻlmoq быть пристыженным; опозориться; ◆ sazo qilmoq 1 ) пристыдить; устыдить; 2) умолять, настойчиво просить;
2 в знач. послелога с дат. пад. достойный; ◆ bu kishi mukofot bermoqqa sazo этот человек достоин награды;
3 желание стремление; ◆ sazosini oʻldirmoq отказывать (кому-л.) в просимом, не обращать внимания на просьбу; ◆ sazom oʻlmasin не оставьте мою просьбу без внимания; ◆ yigitning sazosi oʻlguncha shaytonning boʻyni uzilsin посл. (букв. пусть лучше перервется шея у сатаны, чем нарушится стремление добра молодца) грех отказывать молодцу в просьбе.
sazo II
обл. фольк. = sado.