shabada

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sha-ba-da

Etimologiyasi

SHABADA Bu ot tojik tilida 'kechasi', 'kechqurun' maʼnosini anglatadigan shab oti bilan (ТжРС, 448) 'shamol' maʼnosini anglatadigan bod II otidan (ТжРС, 74) tuzilgan birlikka -a koʻshimchasini (ТжРС, 543) Koʻshib hosil qilingan boʻlib, oʻzbek tiliga qator kelib qolgan bb tovushlaridan birini tashlab, o(â) tovushini a tovushiga almashtirib olingan; tojik tilida 'kechki yoqimli shamol' maʼnosini (ТжРС, 449), oʻzbek tilida 'engil mayin shamol' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 389). Bu ot oʻzbek tilida asliga mos shabboda tarzida ham aytiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Yengil, mayin shamol. ◆ Subhi-dam shabadasi. Oqshom shabadasi. Bahor sha-badasi. yat Tong chogʻi, havo ochiq, oftob hali chiqmagan. Lekin yulduzlar koʻrinmaydi, yoqimli shabada esmoqda. S. Ayniy, „Doxunda“ . ◆ Bir oz-dan keyin Amudaryo tomonidan esgan salqin shabada boʻgʻiq havoni tarqatib yubordi. J. Sharipov, „Xorazm“ .

Koʻkragiga shabada tegmoq ayn. koʻkragiga shamol tegmoq q. shamol. ◆ Yuragi sogʻodamlarni koʻrsangiz, koʻkragingizga shabada tegsa, but-kul tuzalib ketsangiz ajab emas. A. Qahhor, „Ming bir jon“ .

Antonimlari

ШАБАДА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shabada
1 лёгкий прохладный ветерок, зефир; прохлада; ◆ bahorning yoqimli va mayin shabadasi приятный и нежный весенний ветерок; ◆ tungi shabada ночная прохлада;
2 перен. веяние; ◆ Har bir ishimizdan ertaning shabadasi kelib turibdi, oʻgʻlim (Ойбек, «О. в. шабадалар») В каждом нашем деле чувствуется веяние будущего, сынок; ◆ 

• koʻkragiga shabada tegdi = koʻkragiga shamol tegdi  ; см. shamol.