shilta

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shil-ta

Etimologiyasi

SHILTA ' jiqqa hoʻl'. Allahachon shudring tush— gan ekan, birpasda shimining pochasi sh i l t a boʻldi (O.Husanov). Bu sifatni oʻzbek tilidagi shilim-shiq, shilliq soʻzlari bilan qiyoslashdan koʻrinadiki, ular uchun asos vazifasini shil— qismi bajargan, le — kin lugʻatlarda bunday feʼl oʻz aksini topmagan. Aslida bu feʼl 'elimsimon modda hosil qil—' maʼnosini anglatgan boʻlsa kerak. Shilta sifati ana shu shïl-feʼlining kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi -(ï)t qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan shaklidan -a qoʻ-shimchasi bilan yasalgan; keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan, a unlisi ä unli — siga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqol-

gan: (shïl— + ït = shïlït—) + a = shïlïta > shïlta > shiltä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 sft. Nihoyat darajada hoʻl, jiqqa hoʻl. ◆ Yigitning terdan shilta boʻlgan koʻylagi badaniga yopishib qolgan, oʻzi ham nimadandir qoʻrqqan odamga oʻxshar, koʻzlari bejo edi. O. Yoqubov, „Larza“ . ◆ Allaqachon shud-ring tushgan ekan, birpasda shimining pocha-lari shilta boʻldi. O. Husanov, „Koʻshiqchining taqdiri“ .

2 ot Yomgʻir yogʻishi, qor erishi va shu kabilardan yuzaga kelgan bilch-bilch holat, yerning shunday holati. ◆ Oyoq tagidagi qor shiltaga aylana boshladi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ ..quruq va achchiq izgʻirin.. quyoshda shilta boʻla bosh-lagan qishloq koʻchalarini daranglatib qo-tirib tashlar edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Antonimlari

ШИЛТА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shilta
1 мокрый, вымокший, взмокший; ◆ yigʻlayverib roʻmolchasi shilta boʻlib ketdi от слёз платочек её промок;
2 грязь, слякоть; ◆ yomgʻir koʻchaning shiltasini chiqaribdi от дождя на улице стало слякотно; ◆ 

• birovning shiltasiga toymoq (букв. поскользнуться на чужой грязи) пострадать из-за кого-либо.