siniq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

si-niq

Etimologiyasi

SINIQ 'biror yeri uchgan yoki darz ketgan . 1u

tibu allahayerda chang bosib yotgan s i n i q du— torni olib chihib artayotganida Tojiboy kirib keldi (Saida Zunnunova). Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglatgan bu sifat sïn— feʼlidan (PAP, 424; Devon, II, 37; DS, 503) -(u)q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ПДП, 424; Devon, III, 376; DS, 504); keyinchalik u unlisi ï unlisiga almashgan; oʻzbek tilida ï unli larining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: sïn— + uq =

sïnuq > sïnïq > siniq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 sft. Singan, parchalangan, biror yeri uchgan yoki darz ketgan, yorilgan. ◆ Siniq piyola. n ◆ Ana shu "bogi eram" endi egasiz uyday huvillab yotibdi. Siniq dera-zalardan qushlar uchib kirib-chiqib turibdi. S. Siyoyev, „Otliq ayol“ . Koʻcha oʻrtasida bir si-nik; shisha Qaragan odamning olar koʻzini. E. Vohidov, Muhabbatnoma. ◆ Anchadan keyin Mu-qaddam chil-chil boʻlgan mushukchaning siniq boʻlaklarini bosib oʻtib, yomgʻirpoʻshini kiy-di. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

2 sft. Sinib ishdan chiqqan, yaroqsiz holga kelgan. ◆ Siniq arava. n ◆ Toʻtibu al-laqayerda chang bosib yotgan siniq dutorni olib chiqib artayotganida, Tojiboy kirib keldi. S. Zunnunova, „Gulxan“ .

3 ot koʻchma Singan narsaning boʻlaklari. ◆ Jasura yigʻlamsiragancha piyola siniqlarini tera boshladi. E. Aʼzamov, „Javob“ . ◆ [Nigora] Poldan termometr siniqlarini terib, oʻrnidan turganida, oʻzini ancha bosib olgan edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

4 ot koʻchma Odam aʼzosining shikast-lanib singan qismi, singan qoʻl, oyoq va sh.k. ◆ Xirurglar keng gulzor oʻrtasiga stol qoʻyib, siniqlarni gipslamoqda, yaradorlarni bint-lamoqda. "Sharq yulduzi" . ◆ Siniqning biti-shidan mumiyoning sifatini aniqlaganlar. "Guliston" .

5 ot koʻchma Yarim oy yoki Oyning suvga boʻlak-boʻlak boʻlib tushgan aksi. Osmonga qarasam — oyning sinigʻi, Yerga koʻz tashla-sam — suvning tinigʻi. Koʻziga qarasam — yolqinlar sochib, Jonimga oʻt soldi yorning qiligʻi. "Qoʻshiqlar". ◆ Shuʼlalanib, sharqirab yotar Koʻk suvlarda oy siniqlari. Sh. Rahmon, „Yurak qirralari“ .

6 koʻchma Rangpar, sargʻimtil, soʻlgʻin. ◆ Ich-karidan yangi beqasam toʻn kiygan, jussasi kichik, mullavachchaga oʻxshash rangi siniqqi-na bir yigit ikkita tugun koʻtarib chiqdi. A. Muxtor, „Chinor“ . Doʻppili odam rangi zar-chaning rangiday sinits, mendayin bir kal ekan. T. Murod, Ot kishnagan oqshom.

7 koʻchma Past va shikasta, titroq (ran ohangi, ovoz haqida). -Menga bir kishi ke-rak edilar, — degan sinits ovoz keldi tash-qaridan. T. Malik, Ajab dunyo. Sinits, tit-rots tovush bilan: -Nimaga xafa boʻlaman, aytavering, — dedi Hayotxon. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o.

8 koʻchma Maʼyus, soʻniq; kayfiyati past, xafa holda. [Usmonjonning] Otasi bormikin? Yetimlikda oʻsganmi, juda sinits yigit koʻ-rinadi, — oʻyladi Adolat. S. Zunnunova, Gul-xan. -Ikkoviyam tirnotssa arzimaydi, mo-rojniy oberganim, kinoga optushganim uchun shunatsa, — deb sinits iljaydi [Sobir]. A. Koʻchimov, Halqa. Sharifa sinits kulumsiradi. Sh. Xolmirzayev, Ogʻir tosh koʻchsa.

Kuigli (yoki ruhi) siniq Koʻngli choʻkkan; dili vayron, mashqi past. Gʻaribning koʻngli sinits. Maqol. shsh Uning yomon yashamayotgan-ligini, lekin ruhi bir oz sinitsrots ekanligi-ni sezdi. S. Nurov, Maysalarni ayoz urmaydi. Siniq chiziq mat. Burchak hosil qilib, yoʻnalishini oʻzgartirgan chiziq. Agar sinits chizitsning uchlari ustma-ust tushsa, bunday sinits chiziq "yopits sinits chizits" deyiladi. "Geometriya".

Antonimlari

СИНИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

siniq
сломанный, разбитый; лопнувший; надтреснутый; надломленный; // обломок, осколок; ◆ siniq piyola разбитая пиала; ◆ siniq shisha 1) разбитое, лопнувшее стекло; 2) разбитая бутылка; ◆ siniq joy трещина; ◆ siniq-mertik idishlar (всякая) разбитая и потрескавшаяся посуда; ◆ sopol siniqlari осколки глиняной посуды; ◆ 

• koʻngli siniq подавленный, с разбитым сердцем; ◆ siniq chiziq мат. ломаная линия; ◆ rangi siniq болезненный, бледный, побледневший.