Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sin-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

SIN— ' boʻlaklarga ' ajral—', ' parchalan—'. Koʻza kunda sinmaydi, kunida s i n a d i (Maqol). Bu süz qadimgi turkiy tilda ' boʻlaklarga ajrat—', 'parchala-' maʼnosini anglatgan sï- (ПДП, 423; Devon, III, 266; DS, 502) feʼlidan 'oʻzlik' maʼnosini ifoda — lovchi n qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (PLP, 424; Devon, II, 37; DS, 503); oʻzbek tilida ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: sï- + n = sïn- > sin-
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Parchalanmoq, maydalan-moq, boʻlaklarga ajralmoq, uzilmoq. ◆ Shisha sindi. Qalam sinib soldi. Koʻza kunda sin-maydi, kunida sinadi. Maqol . ◆ Qayin darax-tining egilgani —singani, Er yigitninguyal-gani — oʻlgani. Maqol. a ◆ Qoʻlidagi dasta-langan paxta gulli piyoladan biri yerga tu-shib, chil-chil sindi. T. Ashurov, „Oqot“ . ◆ Oyogʻing-ning ostida nogoh Chirs etar-u, sinib tushar shox.. X. Davron, „Bolalikning osmoni“ . ◆ Yel ketma-ket boʻkirar, bunga chiday olmagan shox-shabbalar sars-surs sinar.. edilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 Zarb yeb shikastlanmoq, parchalanmoq (gavda suyaklari haqida). ◆ Umar bilagi sinib, boshi yorilib, tuprotsda behush yotardi. S. Yunusov, „Kutilmagan xazina“ .

Beli sinmoq 1) beli shikastlanmoq. ◆ Meʼmor Najmiddin Buxoriy koʻtargan alam-ni fil koʻtarsa, beli sinardi. Mirmuhsin, Meʼmor; 2) koʻchma zarbaga uchramoq, xona-vayron boʻlmoq. ◆ [Azizboy:] Ho, ho.. Koʻp chi-ranma, Poʻlat! Azizboy bilan olishganlardan koʻpining beli sinib ketgan-a! N. Safarov, „Sharq tongi“ . Boshida kaltak sinmoq q. kal-tak.

3 Shikastlanib ishdan chiqmoq, yaroqsiz holga kelmoq. ◆ Arava sindi, hoʻkiz oʻldi. Ma-qol . n ◆ -Xafa boʻlmang, aka, — dehqonning yelkasini qoqib yupatdi Yoʻlchi, — falokat emas — ◆ arava sinadi, tuzatiladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Singan sozi qaytadan Tilga kirganday, Xazon boʻlgan bahori Gulga kirganday. Gʻayratiy .

4 koʻchma Konkurensiyada, raqobatda yen-gilmoq, bankrotlashmoq, xonavayron boʻlmoq. ◆ [Saidahmad:] Zamon juda loyqalanib ketyapti, hali qarasang, u boy sinibdi, hali qarasang, bu boy. Oybek, „Ulugʻ yoʻl“ .

5 koʻchma Maʼnaviy zarba olmoq. ◆ Odamning koʻngli nozik boʻladi: bir kichkina narsa bilan yo sinadi, yo koʻtariladi. M. Ismoiliy, „Bizning roman“ . ◆ -Agar bolaning ruhi sinsa, shunaqa betga chopar, kattaga soʻz qayta-radigan, qaysar boʻladi, — dedi [Akbarxoʻja]. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

6 koʻchma Yengilmoq, mahv boʻlmoq. ◆ Sinmas iroda. Haqiqat bukiladi, ammo sinmaydi. Maqol .

Beli sinmagan pul Yangi, shaldiroq pul.

Sinonimlari

Antonimlari

СИНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sinmoq
1 ломаться, разбиваться; надломиться; раздробиться; qalam sindi карандаш переломился; shisha sindi бутылка разбилась;
2 обанкротиться, стать банкротом, разориться, прогореть; Dadam sindi, doʻkonchasini yigʻishtirib, uy ichiga qamalib oldi (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Мой папаша прогорел, закрыл свою лавчонку и сидит затворником дома; boshida kaltak sinadi (букв. палка ломается на его голове) ему всё время достаётся; его всё время бьют;◆ qoʻl sinsa sinmoq yeng ichida (букв. если рука и сломается - внутри рукава); соотв. не выносить сора изизбы; * beli sinmagan pul новенький, хрустящий банкнот.