sipoh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

si-poh

Etimologiyasi

SIPOH Bu ot ПРСda [sepah\ shaklida (272), ТжРСda sipoh shaklida (359) keltirilgan; oʻzbek tiliga tojikcha shakli olingan; asli 'lashkar' maʼnosini anglatadi; oʻzbek tilida 'piyodadan boshqa shahmat donadari' maʼnosini anglatish uchun ishlatiladi (OʻTIL, II, 54).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

fors. – harbiy birlashma; qoʻshin, armiya;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. tar. Podshoh, xon, amir saroyida uzoq, xizmat qilgan lavozimli kishi; amaldor. ◆ Sipohning oshnasi boʻlmas. Maqol. ◆ Eshikni qiya ochib, notanish kishilarga sovuq nazar tashlagan, yuzlari goʻshtdor uy egasi sipohlarga xos purviqorlik bilan "Xizmat?" degandek qaradi. Mirmuhsin, „Meʼmor.“

2. Jangchi, askar. ◆ Dehqon boʻlsang – qoshida boʻl, sipoh boʻlsang – boshida boʻl. Maqol. ◆ Qilichi sinib, qalqoni teshilgan sipohlardek, ona-bola kitob-daftarlarni koʻtarib, bogʻ darvozasi tomon yurisha boshladi. Mirmuhsin, „Umid.“ ◆ Muhammad Rahimxon yoʻl yonida saf tortgan sipohlarga qarab bosh chayqadi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik.“

3. Shaxmat oʻyinida: piyodadan katta donalar (fil, ot, rux, farzin). ◆ Bir piyodaga bir sipohni qurbon bermoq.

4. koʻchma ayn. sipo. ◆ Qachondan beri sipoh boʻlib qolding? – taʼna qildi boshyalang. Shuhrat, „Shinelli yillar.“ ◆ Shernazarboy hammadan sipoh koʻringan edi. J. Sharipov, „Xorazm.“

Antonimlari

СИПОҲ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sipoh
ист. служилый, должностное лицо, чиновник (при дворе хана, эмира);
2 ист. солдат, воин; ◆ dehqon boʻlsang qoshida boʻl, sipoh boʻlsang boshida boʻl погов. если ты крестьянин - будь при своём деле, если ты воин - будь впереди; ◆ Shoh bolasiga yurt va sipoh, darvesh bolasiga masjidu xonaqoh kerak! (Ойбек, «Навоий») Царевичу нужны страна да воины, сыну дервиша - мечеть да странноприимный дом;
3 фигура (в шахматной игре);
4 перен. = sipo; ◆ Shernazarboy hammadan sipoh koʻringan edi (Ж. Шарипов, «Хоразм») Шерназарбай казался скромнее всех.