sirtmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sirt-moq

Etimologiyasi

SIRTMOQ 'uchidan tortsa, surilib, siqiladigan qilib bogʻlangan boʻyinbogʻ'. .. hoʻli orhasiga hayirib bogʻlangan, boʻyniga chilvirdan s i r t m o h solin— gan bir kishini olib kirdi (Sadriddin Ayniy). Bu ot eski oʻzbek tilida 'tarang qilib yopishtir-' maʼnosini anglatuvchi sïrï— feʼlining kuchaytirish maʼnosini ifodalovchi —t qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan shaklidan —maq qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan, a unlisi â unlisiga almashgan: (sïrï- + t = sïrït-) + maq = sïrïtmaq > sïrtmaq > sirtmâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Arqon, chizimcha va sh. k. larning boʻyinbogʻ shaklida suriladigan va siqiladigan qilib bogʻlanadigan uchi. ◆ Sirtmoq solmoq. Dorning sirtmogʻi. n ◆ Qari soldat dor tagidagi toʻnkalarni qimirla-tib koʻrdi, sirtmoqning tugunini sinchiklab tekshirdi. X. Sultonov, „Bir oqshom ertagi“ . ◆ -Rahmonqul dorga osiladigan boʻlsa, men oʻzim sirtmoq tashlab beraman, — dedi Gʻani ota. Gʻ. Gʻulom, „Maʼshal“ .

2 koʻchma Asorat, siquv, iskanja. ◆ Ajal sirtmogʻi. sht "Agar senga oʻxshaganlardan yana bir-ikkitasi boʻlsa, pokiza hayotning bul-gʻalanishi, sof muhabbatning tuhmat sirt-mogʻida jon berishi hech gap emas!" deganimni oʻzim ham sezmay qoldim. M. Jabborov, „Sevinch yoshlari“ . ◆ Agar ishlari chappasidan kelsa-yu, Shayboniyxonning qopqoniga tushsalar, ajal sirtmogʻi eng avval Boburning boʻyniga tu-shishini hammalari bilardilar. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ .

Antonimlari

СИРТМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sirtmoq
прям. и перен. петля; ◆ sirtmoq solmoq накинуть петлю.