soʻppaymoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

soʻp-pay-moq

Etimologiyasi

SOʻPPAY- ' yolgʻiz xunukdan xunuk qaqqayib tur-'. Turli shakl va qiyofada soʻppaygan azamat toshlardan boʻlak boyligi boʻlmagan jilga har qachon-gidek jimjit edi (Parda Tursun). Bu feʼl eski oʻzbek tilida siyrak ishlatilib, ' hech narsasiz', ' yolgʻiz' maʼ-nosini anglatgan sop sifatidan (КРС, 655: sop III) —(a)y qoʻshimchasi bilan yasalgan; maʼnoni kuchaytirish uchun p undoshi qatlangan; oʻzbek tilida a unlisi ä un — lisiga almashgan: sop + ay = sopay— > soppay— > soppäy—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yolgʻiz qoʻqqayib tur-moq; xunukdan-xunuk boʻlib qoʻqqayib qol-moq. ◆ Ayol kiyim-kechaklar betartib sochilgan xona oʻrtasida gangigandek soʻppayib turardi. "Yoshlik" . Xotin mendan biror oʻn yosh kichik, koʻrinishi ham shunga yarasha, lekin oʻzimizning boʻlarimiz boʻlgan.. burun soʻppa-yib chiqqan, lunjlar osilgan, boʻyin qilti-riq tortgan. M. M. Doʻst, Lolazor. ◆ Nima qilsin, bir oʻzi hovlida soʻppayib tura ol-maydi-ku. "Yoshlik" .

2 Kimsasiz, yolgʻiz boʻlmoq. ◆ Chol-kampir soʻppayib qoldik. Uy jimjit.. bir-birimiz-ga moʻltayib qarab oʻtiramiz. V. Gʻofurov, „Vafodor“ . ◆ Hamma dalada, ishda, bir oʻzim mahallada soʻppayib yurgim kelmadi. R. Rah-mon, „Mehr koʻzda“ . ◆ Dunyoga odam soʻppayib kelib, soʻppayib ketadigan boʻlsa, unday odam-ning kelganidan kelmagani. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

3 Hech narsasiz, quruqsan-quruq. ◆ Togʻani [togʻaning suratini] ayniqsa besh ketadigan qshshb chizibdi. Xoʻp vaqtida buyurgan ekanmi. Boʻlmasa quruqdan-quruq, soʻppayib kirib borishardi. M. Mansurov, „Yombi“ .

Antonimlari

СЎППАЙМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

soʻppaymoq
= shoʻppaymoq.