soʻramoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

soʻ-ra-moq

Etimologiyasi

SOʻRA— 'soʻroq bilan murojaat qil-'. Koʻp yur— gandan s oʻ r a m a, koʻp koʻrgandan s oʻ r a (Maqol). Bu soʻz 'soʻroq bilan murojaat qil—' maʼnosini ang— latuvchi sor- feʼlidan (ПДП, 422; Devon, III, 197; DS,

509) eski oʻzbek tilida ' takror' maʼnosini ifodalovchi —a qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (КРС, 655: sura-) keyinchalik a unlisi ä unlisiga almashgan: sor— + a = sora— > sorä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Maʼlumot olish, bilish uchun savol bilan murojaat qilmoq; savol, soʻroq bermoq. ◆ Manzilni soʻramoq. Voqeaning tafsilotini soʻramoq. Soʻraganning aybi yoʻq. Maqol . ◆ Koʻp yurgandan soʻrama, koʻp koʻrgandan soʻra. Maqol . v ◆ Kuyganyor koʻprigi oldiga kelganda, shofyor tormoz berib, qoʻy yetakla-gan kishidan yettinchi uchastka qay taraf-daligini soʻradi. S. Ahmad, „Ufq“ . Azizxonning oʻsha taraflarga borgisi keldi. Shoshib soʻ-radi: -Armiyaga odam olishadimi? S. Ahmad, Ufq.

Koʻngil soʻramoq q. koʻngil 1. ◆ Hammadan onangrozi, Koʻngig soʻrab tu radi. "Qoʻshiqpar" .

2 Kimsani chaqirmoqyoki chaqirilishini iltimos qilmoq. ◆ -Allo, kimni soʻrayapsiz? — Ahmedovni soʻrayapman.

3 Bilimini tekshirmoq, imtihon qil-moq. ◆ "J"ning kattasini koʻrsatib berma-dingiz, ertaga domla soʻraydigan edilar. Qa-naqa yozshshdi ? A . Qahhor, Sanʼatkor. ◆ Qoʻying, xola, alaxsitmang, darslarini qilsinlar.. Bitta-yarimta odam darsdan soʻrab qolsa.. Hech kim soʻramasa ham, Urmonjon akam soʻraydi-lar. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

4 Fikrlashib, maslahatini yoki rux-satini olmoq. ◆ [Qutidor] Xotini va qizidan soʻrab oʻtirmay, bir kun doʻkonidan erkak sovchilar bilan bitishib ham keldi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Yanagi yilga yer ekuv-siz qolsa, kolxoz hech kimdan soʻrab ham oʻtir-masdan, qoʻsh solib yuboradi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

5 Biror iltimos yoki talab bilan murojaat etmoq; iltimos yoki talab qilmoq. ◆ Izn soʻramoq. Uzr soʻramoq. Qarz soʻramoq. Nomarddan yordam soʻrama, yuzingga soladi. Maqol . ◆ Boy qoʻshningdan soʻraguncha, Yoʻq uyingni axtar. Maqol . v ◆ Azizxon joy izlab alanglab turarkan, yuqorida oʻtirgan Belyavskiy uni imlab, yuqoriga chiqishini soʻra-di. S. Ahmad, „Ufq“ . [ ◆ Muhsina \ Savol soʻralgan-da ham, javob bermaydi, eriga moʻltirab qaraydi — izn soʻraydi. M. M . Doʻst, Lolazor.

Bashirjon oʻzining mushkul ahvoli toʻgʻrisi-da maslahat soʻramoqchi edi, boʻlmadi. Koʻrdi-ki, akaxonning ahvoli unikidan ham ogʻir. N. Aminov, Qahqaha.

</a>yeyu

Gunohini soʻramoq Gunohidan oʻtishni iltimos qilmoq. ◆ [Mirzaqul:] Boy ota, Suyar-ning gunohini men sizdan soʻradim. Keching. N. Safarov, „Uygʻonish“ .

6 Ruxsat, ijozat yoki rozilik olmoq. ◆ Eshik ochiq boʻlsa ham, soʻrab kir. Maqol . ◆ Meh-mon soʻrab yemas. Maqol . n ◆ Muqbil podshodan Hotamni boshlab kelishga ijozat soʻrabdi. "Chalpak yoqqan kun" .

7 Kimsani xotinlikka, kelinlikka be-rilishini iltimos qilmoq. ◆ Qiz(ini) soʻra-moq. Qizni soʻraganga ber, Qimizni — suvsa-ganga. Maqol . ◆ sht Mamat qassobning qizini qoʻshni qishloqdan bir necha odam soʻragan edi. "Yoshlik" .

8 Birovni axtarmoq yoki izlamoq. ◆ Bugun Azizxonni soʻramagan, surishtirmagan odam yoʻq, desa boʻladi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Koʻp shahar-ga bordim soʻrab, Topolmadim norim istab. "Nurali" . ◆ Hozir Eshon qishloqda ham u ki-shini ikki otliq soʻradi. S. Ahmad, „Ufq“ .

9 Salom va yaxshi istaklarni birovga yet-kazmoq. ◆ Qarindoshlarni soʻrab qoʻying.

10 Savdoda, oldi-sotdida oʻz moli uchun biror narxni aytmoq. ◆ Qimmat soʻramoq. m ◆ -Toychangizga necha pul soʻraysiz? -Egasi yuz soʻm soʻradi. Men yetmish soʻm dedim. A. Qahhor, „Qa note iz chittak“ . ◆ -Ketamiz, — dedi [Otabek] bir oz oʻylangandan keyin, — mol baholari toʻgʻrisida bitisholmay turamiz — olgʻuvchilar arzon soʻraydilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

11 folk. Idora etmoq; hokimlik, hukm-ronlik qilmoq. ◆ Yurtni soʻramoq. vt Bu bo-shimga xos sallani oʻrayman, Omon boʻlsam, mamlakatni soʻrayman. "Erali va Sherali" . ◆ Chambilbelni soʻrab yotgan zoʻr sulton, Oʻgʻil yoki qiz koʻrmadi Yunusdan. "Malikai ayyor" .

Antonimlari

СЎРАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

soʻramoq
1 (с исходным п.) спрашивать, расспрашивать (кого-л.), справляться (у кого-л.); (с вин. п.) спрашивать, расспрашивать, справляться (о ком-чём-либо); ◆ voqeani soʻramoq спрашивать, расспрашивать о происшедшем (о событии); u mendan soʻramadi он не спросил у меня; u meni soʻramadimi? он не спросил обо мне?; ◆ gap soʻramoq узнавать (о чем-л.), спрашивать; ◆ hol-ahvol soʻramoq справляться о здоровье; ◆ soʻroq soʻramoq допрашивать; soʻray bermoq засыпать вопросами, то и дело спрашивать; без конца спрашивать; soʻrab-surishtirib (букв. спрашивая-расспрашивая) всё время справляясь; soʻrab-netib turmasdan не спрашиваясь, без спросу, самовольно; koʻp yurgandan soʻrama, koʻp koʻrgandan soʻra посл. не спрашивай того, кто много ходил (путешествовал), спрашивай того, кто много видел; soʻraganning aybi yoʻq погов. спрашивать не позор; спрос не беда; soʻrab berguncha urib ber погов. чем давать спрашивая («хочешь ли»), лучше дай ударив (т. е. угощай, но не спрашивай, хочет этого человек или нет);
2 просить; ◆ pul soʻramoq просить денег; undan nima soʻrasang, hammasi topiladi что у него ни попросишь, всё найдётся; ◆ kelinlikka soʻramoq просить в невестки, просить в жёны для сына, сватать; soʻrab olmoq 1) справиться, узнать; 2) выпросить (у кого-л. что-л.); bu kitobni uch kunga soʻrab oldim эту книгу я выпросил на три дня;
3 спрашиваться, просить совета; советоваться; hech kimdan soʻrab ham oʻtirmasdan ни с кемне советуясь, ни с кем не посоветовавшись; никого не спрашиваясь, без спросу;
4 запрашивать; Egasi yuz soʻm soʻradi. Men yetmish soʻm dedim (А. Ќаћћор, «Ќанотсиз читтак») Хозяин запросил сто рублей. Я предложил семьдесят рублей;
5 разг. фольк. управлять, править; Kambagʻal, qashshoqda yaxshi qaragin, Adil boʻlib Oqtosh elni soʻragin («Муродхон») Хорошо относись к беднякам и неимущим, справедливо правь народом Акташ; ◆ yurt soʻramoq управлять страной; ◆ qoʻrgʻon soʻramoq владеть крепостью, управлять крепостью.