surgun
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]sur-gun
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]SURGUN ' jazo tariqasida oʻzga yurtga u yerdan boshqa yerga erkin koʻchmaydigan qilib yuborish', 'badar-gʻa'. Bu odam .. varaha tarhatgani uchun Sibirga surgun hilingan ekan (Sayid Aqmad). Bu ot eski oʻzbek tilida sür- feʼlining 'qayda-' maʼnosidan -gün qoʻshimchasi bilan yasalgan (КРС, 673; ТРС, 555); keyin-chalik ü unlilarining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: sür—
+ gün = sürgün > surgun.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]esk. 1 Davlat organlarining qarori yoki sud hukmi bilan jazo tariqasida boshqa bir yerda yashash uchun majburiy ravishda koʻchirish; badargʻa. ◆ Surgun qilmoq. Surgunga yubormoq. m ◆ Sal norozilik qshlib, ishdan boʻyin burganlarning boshi baloga qo-lar, bundaylarga surgun, badargʻa doimo tah-did solib turardi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Bosh vazir Isfandiyorni taxtdan tushirish yoʻli-ni oʻylab, uyi tomon borar, xon esa Islom-xoʻjani surgun qilish yo qatl etish rejasini tuza boshlagan edi. S. Siyoyev, „Avaz“ .
2 Shunday jazoga mahkum etilgan kishilar badargʻa qilinadigan joy va u yerdagi hayot. ◆ Bir oʻqituvchi rus ayol ham surgun qilin-gan ekan. U surgundagi savodsizlarni oʻqita boshladi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Surgunda qon yutgan yillarni aytib, Der ekan: -Esimda: bir vaqtlar yiroq Yurtda boshimizga tush-gandi firoq. M. Shayxzoda .
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]СУРГУН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.