surnay
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]sur-nay
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]SURNAY Bu ot tojik tipida 'hayvon shoxi' maʼnosini anglatadigan arabcha sur otp bilan (АРС, 450) 'sibizgʻa' maʼnosini anglatadigan tojikcha nay otidan (q.) tuzilgan boʻlib, 'shakli shoxga oʻxshash, barmoqlar bilan teshikchalarini ochib-yopib puflab chadinadigan ingichka oʻtkir ovozli muzika asbobi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 87). Bu otdan oʻzbek tilida surnaychi oti yasadgan. Oʻzbek soʻzlashuv tilida bu ot tarkibvdagi r tovushi n tovushi taʼsirvda n aytiladi (sunnay)
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash][f. ^ -toʻyda chalinadi-gan nay < jj-vi - toʻy, ziyofat - nay,
sibizgʻa] Teshiklarini barmoqlar bilan ochib-yopib, puflab chalinadigan musiqa as-bobi. ◆ Surnay ovozi. Surnay navosi. Surnay chalmoq. n ◆ Endi bildim, bir kun sening toʻ-ying boʻlib, Surnay yigʻlar sahargacha oʻyin boʻlib. M. Yusuf, „Uyqudagi qiz“ . ◆ Xorazm ot-liq askarlari karnay, surnay, nogʻora sado-lari ostida dushman bilan chopqilasha bosh-ladilar. M. Osim, „Karvon yoʻllarida“ . ◆ Qir-qin qizlar qoʻllariga karnay-surnay, chil-dirma, chanqovuz olib, har qaysisi bir nagʻma qilib borayotir. "Malikai ayyor" .
- Surnayingni tortma Yigʻi-sigʻi qila-verma, yigʻingni qoʻy. Soʻk oshiga surnay kest. Arzimagan ishga ortiqcha dabdaba, darang-durung qilingan hollarda ishlatiladigan matal.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]СУРНАЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.