tiqilmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ti-qil-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tiqmoq fl. oʻzl. va majh. n. ◆ Shisha ogʻziga poʻkak tiqilgan. Qopga un tiqildi. n ◆ Xurjunning bir koʻzida tugun, bir koʻzida oʻrab tiqilgan jun qoplar. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . ◆ Goʻrga tiqilgur ochofatlar, mol talashib, sandiqni ham sindirishdi. I. Ra-him, „Chin muhabbat“ .

2 Loy yoki yumshoq joyga botib qoʻz-gʻalolmay, yurolmay qolmoq. ◆ Mashina kichik bir ariqqa tiqilib qoldi. n ◆ Oti loyga tiqilgan navkarlardan biri Tohir edi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ . ◆ Arava loylarga tiqilaverib, jonimizdan toʻydirdi. P. Kodirov, „Yulduzli tunlar“ .

3 Top, ziqjoydan oʻrin olmoq, joylash-moq. ◆ Aʼzam uch-toʻrt kun koʻchada bosh urgani joy topolmay.. daydib yurgach, shahar cheti-dagi koʻrimsizgina bir masjid qorovulining mol bogʻlasa turmaydigan hujrasiga borib tiqildi. Shuhrat, „Jannat qidirganlar“ . Mana, hozir yaralangan boʻridek kavakka ti-qilib oʻtiribdi. S. Yunusov, Kutilmagan xazina. Semiz11◆ igidan partaga tiqiliboʻtir-gan bir kishi tomoq qirib, moʻylovini burab qoʻydi. S. Zunnunova, „Yangi direktor“ .

4 Biror narsa yoki kimsaga yopishmoq; zich, tirband narsa yoki odamlar orasidan joy olmoq. Eski kir choponni kiygach, ayvonga chiqdi, oʻhoʻ-oʻhoʻlab yoʻtalgancha, tanchaga tik,ildi. Oybek, Ulugʻ yoʻl. Nurini naq mozoristonda yolgʻiz qolgan kabi bir vahima bosdi, rangi oʻchib, kampirning pinjiga tikildi. Oybek, Tanlangan asarlar. ◆ Eshik oldida odamlar orasiga tiqilib, Bozorboy ham oʻtirgan ekan.. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

5 Koʻp miqdorda va zich, tigiz joylash-gan holatda boʻlmoq. Mana, bir tomondan deraza oʻrniga tuynuk ochilgan kichkina qorongi uyda oʻn-oʻn besh chogʻli xotin oʻtiribdi. Ular eski, lekin ozodagina koʻrpa yopilgan sandal atrofiga tikilishib, sekin-sekin suhbat-lashishardi. S. Zunnunova, Gulxan.

6 koʻchma Juda koʻp miqdorda boʻlmoq, moʻl-koʻl boʻlmoq. ◆ Magazinda xohlagan narsang tiqilib yotibdi. n ◆ -Tut meva qiladi-ku, otajon. Kurtlar tol bargini yeya kolsin, ariq boʻyida tiqilib yotibdi-ku, — degandi qiza-loq. Y. Muqimov, „Ipaktolasi“ .

7 Tomoqdan oʻtmay toʻxtab qolmoq. ◆ Uning tomogʻiga non tiqilibdi. sht Safarov., mush-tining qirrasi bilan uning kekirdagiga tushirdi. Yoʻgʻon kishi chalqancha yiqildi va soʻyilgan tovuqday tipirchilab, suyak titsil-gan itday xirillay boshladi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ [Oʻrinboyev] Shuncha qattiq gapirgani bilan, xuddi tomogʻiga don tiqilgan xoʻrozdek, ovozi chiqmaydi. A. Mu-hiddin, „Toʻgʻri taʼbir“ .

8 Boshqalarning gapi, suhbati va shu kabilarga aralashmoq, suqilmoq. ◆ Bu ishga sen tiqil-ma. m ◆ Ikkinchi navkar yaqin kelib, boʻynini choʻzib tiqildi: -Siz kimsiz? Nega taslim boʻlamiz? — soʻradi u. Oybek, „Navoiy“ .

Joni halqumiga tiqilmoq ayn. joni halqumiga kelmoq q. jon 1. ◆ Agarhar yil ja-sorat koʻrsatamiz desak, jonimiz halqu-mimizga tiqilishi mumkin. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ . Nafasi tiqilmoq yoki nafasi ogʻziga (yoki boʻgʻziga, halqumiga) ti-qilmoq Nafas olishi ogʻirlashmoq (maʼlum sabab taʼsirida). ..sugʻdlarning ashaddiy dush-mani boʻlgan Eron shohi va uning qora niyat-lari toʻgʻrisida gapirar ekan, gʻazabdan nafasi siqilar, koʻzlari oʻt sochar edi. M. Osim, Ajdodlarimiz qissasi. Yoʻq, jonim, yoruq-qina ayvon tuzuk menga, uyda nafasim ti-qilib ketadi. Oybek, Ulugʻ yoʻl. ◆ Tez yurib kelganlaridan boʻlsa kerak, nafaslari ogʻzi-lariga tiqilib, hars-hars qilardilar. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ -Kumqishloqqa yubo-rilgan yigitlar qirilibdi, — dedi Bek nafasi boʻgʻziga tiqilib. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Bektemirning lablari qovjiragan, nafasi halqumiga tiqilgan, ogʻir hansirardi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . Pinjiga tiqilmoq Shaxsiy manfaat, gʻarazli maqsad bilan kimsaga yaqinlashmoq. ◆ Yer-suvli odamlar.. qiynalib qolsalar, darrov ularning pinjiga tiqilar yo oʻrtaga kishi qoʻyib, yerni tezroq oʻz qoʻliga oʻtkazishga tirishar edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Oʻpkasi halqumiga (yoki ogʻziga) tiqilmoq q. oʻpka. ◆ Butun vujudini larzaga solgan titroq paydo boʻldi. Oʻpkasi halqumiga tiqilib, nafasi qisildi. M. Xayrullayev, „Tilla marjoy“ .

Antonimlari

ТИҚИЛМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tiqilmoq
1 страд. от tiqmoq; trubaning bir uchiga probka tiqilgan один конец трубки заткнут пробкой; yuzta qanorga paxta tiqildi сто больших мешков набито хлопком;
2 забиваться; ◆ burchakka tiqilmoq забиваться в угол;
3 тесниться, ютиться; bir xonada yetti kishi tiqilib yashardi семь человек теснились (ютились) в одной комнате; zalda odam tiqilib yotibdi зал битком набит людьми;
4 застревать; tomogʻiga non tiqildi хлеб застрял у него в герле; osh tiqilsa - suvga yugur, suv tiqilsa - goʻrga (yugur) погов. если пища застряла (у тебя в горле) - беги к воде, ну а если вода застряла (в горле) - беги в могилу; Nasimjon... bir nima demoqchi boʻldi-yu, tili ogʻziga tiqilib qoldi (Ойбек, «О. в. шабадалар») Насимджан ... что-то хотел сказать, но язык не повернулся; nafasim ogʻzimga tiqilib qolayotir я задыхаюсь; ◆ birovning pinjiga tiqilmoq 1) подлизываться к кому-либо; 2) прижаться, прильнуть к кому-либо; 3) укрыться под чьим-либо крылышком;
5 вмешиваться (напр. в разговор; см. также suqilmoq);
6 давиться, подавиться; tiqildim, suv bering я подавился, дайте воды; * koʻziga qum tiqilib ketayotir (букв. глаза мои забиваются песком) я не могу открыть глаз (от боли или от сильного желания спать).