tirkamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tir-ka-moq

Etimologiyasi

TIRKA— ' bir narsani boshqa bir narsaga birik — tar-'. Qatorga tirkadik loʻk bilan norcha, Ustiga yukladik qirmizi parcha ("Alpomish"). Qadimgi turkii til aks etgirilgan manbalarda qayd etilmagan bu suz asli ' xoda’, ’tayoq' maʼnosini anglatgan tir oti-dan (ЭСТЯ, III, 238) oʻzbek tilida -kä qoʻshimchasi bilan yasalgan: tir + kä = tirkä-. Shu feʼldan yasalgan tirgäk, targâvich otlari tirkä— feʼli tarkibida asli -kä qoʻshimchasining -gä shakli qatnashganini koʻrsatadi: (tir + gä = tirgä-) + K = tirgäk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Biror qurol, moslama va sh.k. ni yurgizuvchi mashina, ulovga biriktirmoq, ulamoq. ◆ Vagonlarni parovozga tir-kamoq. Seyalkani traktorga tirkamoq. v ◆ Krdirni dafn qilib qaytganlarida, sharq tomondan pachagʻi chiqqan "Volga"ni yuk ma-shinaga tirkab kelishayotganini koʻrishdi. J. Abdullaxonov, „Toʻfon“ .

2 Birga qoʻshib qoʻymoq, qatoriga qoʻsh-moq, kiritmoq. ◆ Mirza Muhiddin Ibrohi-movning ishiga yangi hujjatlar tirkadi. A. Qahhor, „Sarob“ ◆ Abdurasul Aleksey bilan maslahatlashib, uning [Turdiboyning] arizasini quloqlar va dargumon odamlardan tushgan arizalar delosiga tirkab qoʻydi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ ◆ Boʻtaboy.. Sodiq tarangni quloqlar roʻyxatiga tirkab yubordi. S. Ahmad, „Hukm“

3 koʻchma Biriktirib, bogʻlab qoʻymoq (yordamchi, oʻrganuvchi shogird sifatida). ◆ Yaxshi oʻzlashtirmayotgan oʻquvchini aʼlochilardan biriga tirkab qoʻydi.

4 Tiramoq, suyamoq. ◆ Shaftoliga ayri tirkamoq. shv Zikriyo bilan Azizboy uning [eshonning] ◆ qoʻltigʻidan olib, soʻriga oʻtqazadilar, yonboshiga paryostiqlarni tirkab qoʻyadshshr. N. Safarov, „Sharq tongi“ ◆ Ular narvonchani tokchalarga tirkab qoʻydilar. A. Muxtor, „Chinor“

Antonimlari

ТИРКАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tirkamoq
1 прицеплять; зацеплять; сцеплять; ◆ vagonni poyezdga tirkamoq прицепить вагон к поезду; Qatorga tirkadik loʻk bilan norcha («Алпомиш») В один ряд мы поставили верблюдов двугорбых и одногорбых;
2 приобщать (к делу); Mirza Muhiddin Ibrohimovning ishiga yangi hujjatlar tirkadi (А. Ќаћћор, «Сароб») Мирза Мухиддин подшил к делу Ибрагимова новые документы;
3 включать, заносить; ◆ daftarga tirkamoq заносить (записывать) в книгу (журнал);
4 прислонять, упирать; подпирать.