turmush

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tur-mush

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Insonning, millat va xalqning yashash, kun kechirish tarzi, kundalik hayoti. ◆ Yorqin turmush. Farovon turmush kechirmoq. ◆ Yaxshi ishlasak, oʻz turmushimiz farovon, yurt obod boʻladi. Oybek, „O. v. shabadalar.“ ◆ Turmush qattiqchiligini tatib pishgan Botirali dunyoda moʻʼjiza boʻlmasligini yaxshi biladi. H. Gʻulom, „Mashʼal.“ ◆ Oʻrmondagi turmushni oʻz koʻzing bilan koʻrib turibsan. Har bir qultum suv, har bir burda non hisobli. I. Rahim, „Chin muhabba.t“ ◆ Umarali qisqa vaqt ichida oʻz hayotida yuz bergan oʻzgarishlarni esladi, keyin Gʻozining betayin turmushini koʻz oldiga keltirdi. I. Rahim, „Ixlos.“

2. Biror xalq, ijtimoiy guruh va shu kabilarga xos hayot tarzi, urf-odatlar, rasm-taomillar majmui. {{misol|Yangi turmush. ◆ Gavharning qarshisida, boya oʻzi oʻylagandek, olifta kiyinishni yaxshi koʻradigan qiz emas, koʻpni koʻrgan, turmushning pastu baland soʻqmoqlaridan oʻtib kelgan inson oʻtirar edi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“ ◆ Ayb sizda ham emas, eski turmushda. Eski turmushda xotinlar har qanaqa erkakdan tortinadi, erkaklar har qanaqa xotinga tegishgisi keladi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari.“

3. fls. Jamiyatning oddiy hayot shart-sharoitlari majmui, obyektiv reallik. {{misol|Turmush ongni belgilaydi. ◆ Qonunni turmushga singdirib yuboruvchi asosiy kuch bizning oʻqituvchilarimizdir. Gazetadan.

4. s. t. Nikoh asosida yuzaga keladigan hayot, er-xotinlik holati, shu holatdagi hayoti. ◆ Begimxonning koʻz oldida xarita emas, Erali jonlandi. Qanday totli edi ularning turmushi! I. Rahim, „Chin muhabbat.“ ◆ U turmushi omonat ekanini, qachondir oilasi buzilishini koʻpdan koʻngli sezib yurar, ammo bunchalik sharmanda boʻlishini oʻylamagan edi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“

5. Kishining butun borligʻi, boʻlgan-turgani. ◆ Uning turmushi shu.

Turmush(i) buzilmoq Er-xotinlik holati va shu holatdagi hayot barham topmoq. ◆ Agar shunday tashlab qoʻyila bersa.. oʻrtaga sovuqchilik tushadi, oqibatda turmushlari buziladi. R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi.“

Turmush oʻrtogʻi Er-xotinlik holatidagi shaxsning har biri (er va xotin bir-biriga nisbatan). ◆ Rustam uyiga shirakayf keldi. Bir ozdan soʻng turmush oʻrtogʻi Shohista ham ishdan qaytdi. Gazetadan.

Turmush qilmoq 1) ayn. turmushga chiqmoq. ◆ Shu bola oʻksimasin, deb turmush qilmadim, non zavodiga kirib ishlab, oʻgʻlimni oʻqitishga kirishdim. "Mushtum". . 2) er-xotinlik holatida yashamoq. ◆ Yigirma yil turmush qilib, bola koʻrmadim. I. Rahim, „Chin muhabbat.“ ◆ Biroq, nayrangboz Abduvohid Hurixon Sattorova bilan ham silliqqina turmush qilib keta qolmadi. "Mushtum".

Turmush qurmoq q. turmush qilmoq. ◆ Ona shoʻrlik yigirma ikki yo'shida beva qolib, shu-shu turmush qurmadi. Oʻ. Usmonov, „Sirli sohil“ . ◆ Turmush qurganiga uch yil boʻlibdi-yu, hamon bu uyga koʻnikib ketolmaydi. Gazetadan.

Turmushga chiqmoq Erkak bilan oila qurmoq; erga tegmoq. ◆ Qizlarning erki oʻzida, sevib, sinashib turmushga chiqishadi. "Guldasta". ◆ Toʻrtinchi sinfga oʻtganimda, onam oʻzi bilan maktabda ishlaydigan oʻqituvchiga turmushga chiqdi. U. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“

Antonimlari

ТУРМУШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

turmush

Ruscha _ru

turmush
1 жизнь, существование, бытьё, бытиё; // жизненный; yorqin turmush светлая жизнь; ◆ Yaxshi ishlasak, oʻz turmushimiz farovon, yurt obod boʻladi (Ойбек, «О. в. шабадалар») Если мы будем хорошо работать, наша жизнь станет изобильной, а страна - благоустроенной; ◆ turmush ongni belgilaydi бытиё определяет сознание; ◆ turmush kechirmoq существовать; жить; ◆ turmushga oshirmoq проводить в жизнь, осуществить; ◆ turmush darajasini koʻtarmoq поднять жизненный уровень;
2 быт; // бытовой; ◆ kolxozchilar turmushi 1) жизнь колхозников; 2) быт колхозников; ◆ turmush sharoitlari 1) условия жизни, жизненные условия; 2) бытовые условия;
3 разг. совместная жизнь, супружество, брак; ◆ turmush oʻrtogʻi друг жизни (о муже или жене); ◆ turmush qilmok жить совместно (в супружестве); ◆ ular ellik yil birga turmush qildilar они пятьдесят лет жили совместно (в супружестве); ◆ turmushga chiqmoq выйти (за кого-л.) замуж; ◆ birovning turmushini buzmoq нарушить чью-либо супружескую жизнь; ◆ 

• uning turmushi shu 1) он всегда такой; 2) вот это всё, что он имеет.