turtmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

turt-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Gavda (tana)ning biror aʼzosi (qismi) bilan teginmoq, tegmoq. ◆ Turtib yubormoq. m ◆ Polvon odamlarni ita-rib, turtib oʻtdi. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ Toʻrt kun avval, ertalab mashina turtib ketdi. O. Moʻminov, „Xiyobondagi uch uchrashuv“ .

2 Shunday harakat — eʼtiborni tortuv-chi, ishora qiluvchi, undovchi belgi sifa-tida. ◆ Qayragʻoch tagidagi soʻrida oldiga choy-nak qoʻyib, yolgʻiz oʻzi xayol surib oʻtirgan us-tani koʻrib, hamrohimni turtib qoʻydim. S. Ahmad, „Xazina“ . ◆ Aravakashning ichki holati-ni sezib turgan Badia chidab turolmay, dar-hol otasini turtdi: -Suv beraymi, ota? Mirmuhsin, „Meʼmor“ . -Qaytanga ikki non-xoʻr kamayadi, — ◆ dedi Bayonqul aka va etigi-ning uchi bilan oyogʻimni turtdi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

3 koʻchma Eʼtiborni tortuvchi, ogo\lan-tiruvchi gap-soʻz, xatti-harakat qilmoq. ◆ Karimqul ponsad hojini turtmak maqsadi-da: -Kengashli ish tarqamas, deganlar. Hoji akamiz oʻylashib javob bersishar-chi, axir! — deb qoʻydi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Yigʻi-lish joyida oʻtdi. U kishilarni ancha turtib, changini qoqib qoʻydi.. xotirjamlikka berilib ketganlarning koʻzini ochib qoʻydi. H. Tursunqulov, „Hayotim qissasi“ .

4 koʻchma Xoʻrlamoq, kamsitmoq, yerga ur-moq. ◆ Birovni nohaq turtish, xoʻrlash yara-maydi. Urgandan turtgan yomon. Maqol .

5 s. t. "Ketmoq", "oʻtmoq", "qoʻymoq" feʼllari bilan birga kelib (boshqa nar-salar qatorida), "qayd qilmoq", "taʼkid-lamoq" maʼnosini bildiradi. ◆ Biz yuqori-da ham turtib oʻtgan edikki, Otabek na Yusufbek hojiga, na Oʻzbek oyimga va na Hasanaliga Margʻilondan tez qaytib kelish sababini aytmagan. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ ..biror narsa yozish niyatlari boʻlsa, xo-lamning oʻzbek ayollariga mutlaqo yot boʻlgan mana shu yovvoyilik odatlarini ibrat uchun qalamlari uchida bir turtiboʻtsalar. N. Safarov, „Xadicha Ahrorova“ .

Turtib chiqmoq Tekis (toʻgʻri) joyga, holatga nisbatan boʻrtib turmoq, koʻtarilib turmoq. ◆ Devorning turtib chiqqan joylari. m ◆ Kulcha yuz, yonoqlari turtib chiqqan.. amir-zoda na Muhammad Taragʻay va na Boysunqur-ga oʻxshardi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . U ◆ kishining burni andak uzunroq, engagi oldinga turtib chiqqan.. sochi fatila-fatila boʻlib, yel-kasiga tushgan edi. N. Aminov, „Suvarak“ .

Antonimlari

ТУРТМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

turtmoq
1 толкать, подталкивать; qizcha tirsagi bilan dugonasini turtib qoʻydi девочка подтолкнула локтем свою подругу; turtib chiqarmoq выталкивать;
2 перен. дёргать, унижать; urgandan turtgan yomon посл. лучше битьё, чем дёргание;
3 разг. (в сочетании с глаголами oʻtmoq, ketmoq) отмечать; yuqorida turtib oʻtilganidek как было отмечено выше; * turtib chiqmoq выступать, выдаваться; devorning turtib chiqqan joylari выступы на стене.